Nowe idee jaskrawiej i wcześniej wystąpiły nie w filozofii, ale w literaturze powieściowej. Kierunkiem panującym był wówczas naturalizm (związany ze scjentyzmem w filozofii). Jeszcze przed rokiem 1880 literatura zaczęła zmieniać tę postawę. Pojawili się: Ibsen, Dostojewski, Tołstoj, Maeterlinck j...
Wydarzenia filozoficzne szły w pierwszych dziesięcioleciach XX wieku tak prędko, że można w nich już odróżnić trzy odrębne fazy. 1) Faza pierwsza (1900-1918) (James, Bergson, Croce, Rickert) trwająca do I w.ś. w dużej mierze była fazą reakcji przeciw myśli XIX wieku. Głównie była polemiczna, kryt...
Irracjonalizm Nietzschego (1844-1900) . * Irracjonalizm - pogląd filozoficzny głoszący, że rzeczywistościi nie da się poznać w racjonalny sposób, przypisujący najwyższą wartość pozarozumowym środkom poznawczym; odmiana idealizmu epistemol...
Relatywistyczna teoria poznania . Przejęty biologicznymi teoriami swoich czasów Nietzsche był przekonany, że wszystkie czynności i wytwory ludzi uwarunkowane są potrzebami życiowymi. Poznanie nie stanowi wyjątku. Ono również służy zadaniom pra...
Krytyka moralności współczesnej. Nietzsche był przeciwnikiem współczesnej moralności. Według niego współczesna moralnośc opiera się na trzech założeniach: 1) założenie równości: wszyscy są równi, mają równe prawa i obowiązki; 2) założenie wolności: każdy powinien być wolny, byle nie stawał na dro...
Przewartościowanie wszystkich wartości . Stanowisko Nietzschego było przeciwne współczesnej moralnosci. Jego główne założenia były takie: 1) założenie wartosci życia : jedynie ono posiada wartość bezwzględną i z niego rodzi się wszystko inne, co w ogóle wartość posiada; 2) założenie wolności siln...
Śmierć Boga i nihilizm. " Gott ist tot - Bóg jest martwy " - lecz cóż to oznacza? I co wynika z faktu śmierci Boga? Otóż, zdaniem Nietzschego, człowiek współczesny przestał odczuwać obecność Boga w świecie, w odróżnieniu od ludzi żyjących w starożytności, czy choćby w średniowieczu. W o...
Witalizm Bergsona (1859-1941). Filozofia Bergsona ma w jednej swej połowie charakter krytyczny i jest pełna analogii do pragmatyzmu, natomiast w drugiej połowie buduje nową metafizykę, intuicjonistyczną i witalistyczną. W 1927 roku został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Pochodzil...
Natura rzeczywistości. Jeśli zdamy się na intucję, to rzeczywistość jawi się jako nieskończenie różnorodna, zmienna, żywa, dynamiczna, wciąż nowa, nie mieści się w żadnych schematach i wyłamuje się ze wszelkich mechanizmów. Po drugie stanowi zwartą całość, nie jest sumą samoistnych części. Świat ...
Ewolucja twórcza. Przyroda ma te same właściwosci, co jaźń: różnorodność i nieustanny rozwój. Co wydaje się w niej niezmienne, jest tylko szzcegolną postacią zmienności: dzieje się wtedy tak, jak z pociągiem będącym w ruchu, który wydaje się nieruchomy dla pociągu poruszającego się w tym samym ki...
