To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Nowe idee jaskrawiej i wcześniej wystąpiły nie w filozofii, ale w literaturze powieściowej. Kierunkiem panującym był wówczas naturalizm (związany ze scjentyzmem w filozofii). Jeszcze przed rokiem 1880 literatura zaczęła zmieniać tę postawę. Pojawili się: Ibsen, Dostojewski, Tołstoj, Maeterlinck jako wyraz odwrotu od naturalizmu. dramaty Ibsena przedstawiały tragiczne zagdnienia moralne człowieka. Powieści Dostojewskiego ukazywały w egzystencji ludzkiej metafizyczną walkę dobra ze złem. Sztuki i eseje Maeterlincka przedstawiały świat irracjonalistyczny i supranaturalistyczny. Świat dla niego był niepojęty, pełen cudów: poszczególne rzeczy nie były dla niego prawdziwa rzeczywistością, lecz jej symbolem. Przez te symbole niewidzialne potęgi wchodzą w życie codzienne a w najdrobniejszych wydarzeniach objawia się przerażająca głębia istnienia. Dlatego tez od drobnych, codziennych rzeczy zależy piękno, wielkość i szczęście życia. Trzeba tylko jego punkt ciężkości przenieść do wnętrza duszy, żyć "życiem głębokim". Potrzebna na to nie jest wiedza, nie nauka, na którą stawiał scjentyzm, lecz - mądrość, czyli patrzenie na los z głębi i z wysoka. Jest ona rzeczą nie tylko rozumu, ale i instynktu; jest sprawą nie tylko świadomości, ale więcej nieuświadomionych zasobów węwnętrznych duszy; przeczucia są dla niej nie mniej ważne niż doświadczenia, "prawdy niejasne" - nie mniej od najjaśniejszych. Do najpowszechniejszych prawd pozytywistycznej epoki należały takie: 1) w faktach i prawdach nauki posiadamy wiedzę niezawodą. 2) Posiadamy ją w naukach przyrodniczych. 3) Podstawę jej stanowią jednostkowe fakty a prawa są jedynie ich uogólnieniem. 4) Przedmiotem jej jest przyroda, poza którą nic nie istnieje. 5) Kultura nowożytna, która nauke wytworzyła jest najdoskonalszym osiągnięciem ludzkim. Wszystkie te fakty po 1880 roku spotkały się ze sprzeciwem: 1) Fakty i prawa naukowe nie są niezawodne, jedne i drugie sa w gruncie rzeczy konwencjami; 2) Wiedza humanistyczna nie jest. nie może byc i nie powinna byc taka jak przyrodnicza; 3) Wiedza nasza wspiera się nie na samych faktach, bo pewne prawdy ogólne ujmujemy bezpośrednio, z całą oczywistością; 4) Przyroda nie jest jedyną ani nawet nie jest pierwotną postacią bytu; 5) Kultura nowożytna nie tylko nie jest doskonała, ale wręcz zła, powinna być obalona i zmieniona (
(…)
… nieoczekiwanie odrodzenie filozofii religii, której elementy były zawarte nawet w pragmatyzmie, bergsonizmie, fenomenologii. Ale inne - nie tylko materializm ale i egzystencjalizm - łączyły sie z ruchem ateistycznym. Część nowych prądów miała charakter reakcji i opozycji przeciw tym, które panowały poprzednio. Nowy pluralizm był opozycją przeciw powszechnej poprzednio tezie o jednolitości wszystkich zjawisk. Nowy dynamizm w teorii przyrody i psychologii był reakcją przeciw mecjanizmowi epoki poprzedniej. Nowy personalizm - reakcja przeciw naturalizmowi. Nowa "psychologia całości" czy Bergsonowska filozofia ciągłości - reakcją przeciw atomistycznemu, nieciągłemu pojmowaniu rzeczy i zdarzeń. Nowa teoria wolności - reakcją przeciw determinizmowi. Pragmatyzm - przeciw czysto teoretycznej postawie w filozofii…
…, deterministyczna, wzorowana na naukach przyrodniczych koncepcja świata i człowieka zaczęła tracic swa pozycję. W roku 1900 rozpoczęło się wielkie nasilenie nowych myśli. Pojawia się fundamentalne dzieło fenomenologii Husserla, Bergson obejmuje katedrę w College de France a Planc ogłasza teorię kwantów. Filozofia XX wieku jest przede wszystkim analityczna: przeważa w niej analiza, robota szcegółowa, formalna, porządkująca, przygotowująca. Analiza prowadzi do wielkich i zawrotnych konstrukcji (jak w przypadku Husserla czy Whiteheada). Większą popularnością cieszyły się doktryny pluralistyczne, bo miały charakter kompromisu i uzgadniały rozbieżności poglądów. Jedne z prądów XX wieku, jak bergsonizm czy fenomenologia, zmierzały do czystej teorii. Ale inne, jak pragmatyzm i praktycyzm - zaprzeczały nawet możliwości…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)