To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Ewolucja twórcza. Przyroda ma te same właściwosci, co jaźń: różnorodność i nieustanny rozwój. Co wydaje się w niej niezmienne, jest tylko szzcegolną postacią zmienności: dzieje się wtedy tak, jak z pociągiem będącym w ruchu, który wydaje się nieruchomy dla pociągu poruszającego się w tym samym kierunku i z taką samą prędkością. Rozwój przyrody nie jest mechaniczny, jak sądził Spencer, lecz przeciwnie, jest samorzutny i twórczy. Jest to widoczne zwłaszcza w przyrodzie organicznej, wytwarzającej wciąż nowe formy. Jest ona ciągłym tworzeniem. Rozwoju organicznego nie tłumaczą ani siły zewnętrzne ani cel przyrody. Rozwój jest nieodłączny od istot organicznych, wypływa z ich wewnętrznych sił, z ich pędu życiowego - elan vital . Elan vital jest czynnikiem ewolucji twórczej, do którego dotrzec można tylko poprzez samopoznanie i poznawanie świata zgodnie z zasadą wolności, za pomoca intuicji oddającej niepowtarzalną ciągłośc istnienia w czasie i przestrzeni - odrzuciwszy uprzednio ograniczenia społeczne i religijne oraz zasady logiczne, które dzielą i deformują postrzegane zjawiska. Pęd życiowy jest wszakże hamowany przez bezwładną materię; a przez to zahamowanie traci częśc swojej twórczej mocy, mechanizuje się. Na tej drodze powstają w przyrodzie mechanizmy. Znaczy to, że są w niej zjawiskiem wtórnym. I tu Bergson odwrócił panujący pogląd: mechanizm nie jest podstawą i początkiem rozwoju, lecz przeciwnie, jego zahamowaniem i cofnięciem się. Wolność . Wolna wola jest trudna do pojęcia tylko jeśli przyjmie się powszechny determinizm a tymczasem w filozofii Bergsona determinizm uległ zakwestionowaniu: nie jest on prawem rządzącym rzeczywistością, jest tylko konstrukcja naszego intelektu. Oddzielny uczynek człowieka może wydać się zdeterminowany przez warunki, w jakich powstał, ale - nie ma naprawdę oddzielnych uczynków, całe życie jest nieprzerwanym strumieniem przeżyć i uczynków. W tym strumieniu nie ma zależności jednych jego części od drugich, bo nie ma w ogóle części. Determinizm związany jest z intelektualizmem i razem z nim upada. Bergosn wierzył, że w gruncie rzeczy nikt w determinizm nie wierzy i każdy jest przekonany, że jest wolny. Jeśli kimś kierują jego uczucia i myśli, to znaczy, że on sam sobą kieruje: a więc jest wolny.
(…)
… i filozofia religii. Moralność według Bergsona ma dwa źródła: społeczne i wypływające już bez nacisku społecznego, z własnej inicjatywy jednostek. Społeczne polega na tym, że społeczeństwo przeciwdziała niebiezpiecznym dla siebie egoistycznym skłonnościom jednostek; czyni to w ten sposób, że wytwarza nakazy moralne. One to stanowią o naszej moralności. Społeczeństwo je wytwarza a potem pilnuje…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)