1. Starożytność
1.1. Sokrates
Sokrates, podobnie jak większość ludzi jego epoki, zajmował się tylko człowiekiem.
Zajmował się jak podaje Arystoteles jedynie sprawami etycznymi, całą zaś przyroda nie
zajmował się wcale.1
Poglądy etyczne Sokratesa można wyrazić w 3 punktach:
1. Cnota jest dobrem bezwzględnym - cnota w czasach Sokratesa obejmowała swoim
znaczeniem tężyznę Życiową, dzielność, sprawność w spełnianiu zawodowych czynności
(róże dla kobiet i mężczyzn). Przeciw temu relatywizmowi Sokrates zaproponował zalety
jednakowe dla całego gatunku ludzkiego: sprawiedliwość, odwaga, czy panowanie
nad sobą są zaletami zawsze i wszędzie. Nazywając te zalety cnotą dał temu
wyrazowi specjalne, zupełnie nowe znaczenie. Wytworzył nowe pojęcie cnoty przez to, Że
spośród zalet człowieka wyodrębnił zalety moralne.
2. Cnota wiąże się z pożytkiem i szczęściem - Sokrates twierdził, Że czyn jest
niezawodnie dobry, gdy wypływa zeń pożytek. Szczęście związane jest z cnotą, bo z
cnoty wynika. Szczęśliwym jest ten, kto posiada największe dobra, a największym
dobrem jest cnota.
3. Cnota jest wiedzą - Wszelkie zło pochodzi z nieświadomości. Nikt umyślnie i
świadomie nie czyni zła. Nie może być inaczej, bo skoro dobro jest pożyteczne i
gwarantuje szczęście, to nie ma Żadnego powodu, aby ktoś, kto dobro zna, nie czynił go.
Wiedza jest więc warunkiem dostatecznym cnoty - cnota jest wiedzą.
Ponieważ cnota jest wiedzą, można się jej nauczyć. Z koncepcji Sokratesa wyłania się
proste przesłanie Życiowe - należy szukać wiedzy, a kto może, powinien innych
wiedzy uczyć.
1.2. Platon
Umiłowanie mądrości leży poniekąd w naturze ludzkiej duszy
Platon był uczniem Sokratesa. W etyce podążał początkowo drogą wyznaczoną przez
swojego mistrza. Po pewnym czasie przekonał się jednak, Że cnota nie zależy od samego
rozumu.
Rozważając koncepcje duszy rozszerzył etykę. Zakładał harmonię duszy ludzkiej (wg
niego dusza składała się z trzech części), cnotę również pojmował jako harmonijną.
Wyróżnił zatem trzy rodzaje duszy i odpowiadające im trzy cnoty:
1. Mądrość jest cnotą części rozumnej.
2. Męstwo jest cnotą części impulsywnej.
3. Panowanie nad sobą jest cnotą części pożądliwej.
Dodatkowo, jako spajającą, dodał czwartą cnotę - sprawiedliwość.
W ten sposób powstała klasyczna TEORIA CZTERECH CNÓT.
1.3. Arystoteles
(…)
… do wniosku, Że nie sposób wątpić w to, Że się wątpi. Aby
B był dla niego ostatecznym celem i miernikiem ludzkich czyn. jednak ja mogło zwątpić, musi istnieć. Tak doszedł Kartezjusz do przekonaniu o własnym
istnieniu, czyli samoświadomości. Kolejnym wnioskiem było stwierdzenie, Że wątpienie
jest myśleniem i stąd powstało słynne Cogito ergo sum (myślę, więc jestem).
Jeśli chodzi o zagadnienia etyczne…
…. Marks, Engels
Poglądy etyczne obu myślicieli najlepiej oddają słowa Fryderyka Engelsa:
Odrzucamy wszelką próbę narzucenia nam jakiejkolwiek dogmatyki o charakterze
odwiecznego, niezmiennego prawa moralnego (…) Przeciwnie, twierdzimy, Że wszelka
teoria etyczna była dotąd w ostatecznym rozrachunku wynikiem danego gospodarczego
stanu społeczeństwa. A ponieważ społeczeństwo rozwijało się dotąd…
… wcale nie potrzeba pewności, wystarczy rozsądne
prawdopodobieństwo. 1.5. Neoplatonizm
Twórcą neoplatonizmu, był Plotyn, który jednocześnie był ostatnim z twórcom wielkiego
systemu starożytności.
Etyka Plotyna miała nowy charakter. To, co dotąd uważano za cnoty, przestało być
najwyższym celem Życia moralnego. Nad istniejącymi dotychczas cnotami Plotyn umieścił
cnoty oczyszczające, a nad nimi cnoty…
…
na "manowce".
Po to, aby mając wolną wolę postępować dobrze, potrzebna jest jednak Łaska
Boża. Jest to ta sama łaska, która umożliwia iluminację. Podobnie jak przy iluminacji,
Łaska Boża jest zawsze darem Boga. Nie można jej sobie zaskarbić w Żaden sposób,
czyniąc dobro. Wręcz przeciwnie, to łaska powoduje i umożliwia dobre postępowanie.
Z takiego rozumowania wynikła jasno teoria predestynacji, zakładająca…
… przed
rozumem.
Eriugena, w przeciwieństwie do głoszonej przez Augustyna predestynacji podwójnej,
głosił jedną predestynację.
B jest jeden, więc nie może być źródłem rzeczy przeciwstawnych, dobra i zła. Istnieje i
łaska Boża i wolność ludzka i nie sposób tego podważać, bo są to prawdy objawione.
1.7. Filozofia Wschodu
Buddyzm
W filozofii buddyzmu, który jest zarazem prądem filozoficznym jak i religią…
… w przeciwieństwach
klasowych, więc też moralność była zawsze moralnością klasową.9 Albo usprawiedliwia
interesy klasy panującej, albo też przekształca się tak, by bronić interes klasy
walczącej. 4.3. Indywidualizm, elitaryzm, filozofia wiary (Kirkegaard), Wundt
Indywidualizm (Striner, Carlyle) - stanowisko to głosiło, iż nie ma nic nad
człowiekiem, a skoro tak, to nie ma Żadnych norm, zakaz, powinności, ani zasad…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)