Irracjonalizm Nietzschego (1844-1900) .
* Irracjonalizm - pogląd filozoficzny głoszący, że rzeczywistościi nie da się poznać w racjonalny sposób, przypisujący najwyższą wartość pozarozumowym środkom poznawczym; odmiana idealizmu epistemologicznego, H. Bergson uważa, że człowiek ma do dyspozycji dwie władze poznawcze: intelekt i intuicję. Irracjonalizm często odrzuca też możliwość, by słowa, jako środek komunikacji, mogły odpowiadać wewnętrznym ideom. Nietzsche z jednej strony dał wyraz epoce: reprezentował jej schentyzm, naturalizm, ewolucjonizm, relatywizm, ale z drugiej strony godził w tę epokę, w jej kulturę. Był jednym z pierwszych, którzy się przeciw niej zbuntowali. Z wykształcenia był filologiem klasycznym. Po 10 latach porzucił katedrę filologii w Bazylei. Gnany niepokojem, nękany chorobą, nieustannie zmieniał miejsca pobytu. był coraz bardziej bezdomny i samotny. W 1889 roku uległ chorobie umysłowej. Przez 11 lat żył jeszzce w Weimarze, pielegnowany przez matkę i siostrę. Ten wielbiciel życia i siły, apostoł bezwzględności, osobiście był człowiekiem wątłym i chorym a w stosunku do ludzi niezwykle delikatnym. Był Niemcem, ale polskiego pochodzenia (zniemczona rodzina Nickich). Wiedział o swoim pochodzeniu i cenił polska krew. Pisał: " Przodkowie moi byli polską szlachtą, po nich zostały mi moje instynkty, między nimi może i liberum veto ". Niemcy uważają go za swojego wielkiego filozofa: istotnie, urodził się Niemcem i pisał po niemiecku, ale z Niemiec uciekał i Niemcami gardził i nikt tak gwałtownie i namiętnie nie wytyka ich wad, jak on. Twierdził, że w kulturze Niemcy są opóźnieni o 200 lat i nigdy tego opóźnienia nie odrobią. W pismach Nietzschego można wyróżnić trzy okresy. Każdy z nich cechowal inny kult i inny entuzjazm. W pierwszym okresie był to kult sztuki (wpływ Wagnera), w drugim nauki (wpływ Darwina i ideału ścisłej naukowości) a w trzecim życia, siły i indywidualności (tu wypowiadał swoje własne myśli). Z okresu pierwszego pochodzą: " Narodziny tragedii" (wprowadza tu Nietzsche koncepcję apollińskości i dionizyjskości; apollińskość jest dążnością do obrazownaia świata, tworzenia jego pozoru, który przesłania prawdę o zyciu i przez to pomaga je znościć. Z zywiołu apollińskiego wyrastają sztuki obrazowe - poezja, malarstwo, rzeźba. Przeciwstawieniem apollińskości jest dionizyjskość, żywioł będący istotą życia, dziką nieokreslonością, chaotycznością i nieokiełznaniem. Jest to stały motyw pojawiający się w pisamch Nietzschego aż do samego końca, jest przejawem przepełniającej życie woli ku mocy; Przeciwstawienie Dionizos - Apollo - Nietzsche w ostatnich latach życia przemienił na inne, bardziej jeszzzce jaskrawe: Dionizos był dla niego symbolem zycia jako najwyższego dobra, a Bóg na krzyżu - symbolem ofiary z życia dla innych dóbr)
(…)
… zaakcpetować tak rozumiany wieczny powrót, nie można żyć na sposób, jaki zaszczepiany jest każdemu z nas w porcesie socjalizacji. Zobowązania społeczne, zasady moralne, głęboko odczuwane pojęcie "ja", wreszcie bezusyanne odnoszenie życia do czasu, czynią akceptację wiecznego powrotu skrajnie trudną, jeśli nie niemożliwą. Zadaniu temu, zdaniem Nietzschego, może sprostać jedynie Nadczłowiek. …
…". Z drugiego: ""Ludzkie, arcyludzkie", "Jutrzenka", "Wiedza radosna". Z trzeciego: "Tako rzece Zaratustra", "Poza dobrem i złem", "Z genealogii moralności". Pośmiertnie wydane zostało "Ecce homo". Bliski Nietzschemu był Schopenchauer. To właśnie u niego Nietzsche znalazł punt wyjścia dla swojej filzoofii. Z czasem przezwyciężył jego pesymizm, do końca natomiast zacjował jego irracjonalizm i woluntaryzm. Bliskim myślicielem byl również Heraklit i koncepcja wiecznego powracania świata. Nietzschego nie interesował kosmiczny wymiar tej teorii a wyłącznie jej konsekwencje dla ludzkiego życia. W opinii wielu filzoofów nauka o wiecznym powracaniu jest zwornikiem, łączącym poszczególne propozycje pozytywne Nietszchego. Niestety, nauka ta przedstawiona jest jedynie jako zapowiedź w "Wiedzy radosnej" i rozwinięta…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)