To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Witalizm Bergsona (1859-1941). Filozofia Bergsona ma w jednej swej połowie charakter krytyczny i jest pełna analogii do pragmatyzmu, natomiast w drugiej połowie buduje nową metafizykę, intuicjonistyczną i witalistyczną. W 1927 roku został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Pochodzil z żydowskiej rodziny (jego ojciec to Michał Bergson z Warszawy a matka pochodziła z zydowskiego rodu z Irlandii). Jego filozofia zwalczana była zarówno przez myśl katolicką (jego dzieła znalazły się na kościelnym indeksie ksiąg zakazanych), jak i marksistowską, wywarła ogromny wpływ na literaturę i sztukę. Najdoskonalszy wyraz zyskała w twórczości M. Prousta. Najważniejsze dzieła: "O bezpośrednich danych świadomości", " Materia i pamięć", " Śmiech", " Wstęp do metafizyki", "Ewolucja twórcza", " Myśl i ruch" .
* Witalizm - hipoteza zakładająca, że siły witalne (niematerialne) są obecne w zjawiskach życiowych. Witalizm występował u Arystotelesa w jego koncepcji duszy (entelechia). Arystoteles i kontynuatorzy jego metody badania procesów biologiczny twierdzili, że każda forma żywa posiada niepodzielną "duszę", która "rządzi" rozwojem (biosyntezą, cytogenezą, morfogenezą, embriogenezą), procesami adaptacji fenotypowej, oraz procesami reperacji i regeneracji. Zarówno mechanicyzm jak i materializm odrzucały hipotezę witalizmu. Mimo to, hipotezy czysto fizyczne (mechanicystyczne) dotyczące opisu życia były łatwo krytykowane. Dopiero gwałtowny rozwój biologii molekularnej pod koniec XX i w początkach XXI wieku spowodował, że witalizm został uznany za hipotezę, która nie poddaje się testom empirycznym i jest uznawany przez większość naukowców za teorię pozanaukową (wykracza poza metodologiczny naturalizm). Bergson w młodości był zwolennikiem Spencera i mechanistycznego rozumienia świata. Niemniej jednak od Spencera myslał mniej mechanistycznie: ewolucję pojmował jako twórczą. Duzy wpływ na niego wywarli również spirytualiści francuscy, ale myślał od nich bardziej naturalistycznie: jego naczelnym pojeciem nie było już pojęcie duszy, lecz życia; od spirytualizmu przeszedł do witalizmu. Intuicjonizm Bergsona był w opozycji i do racjonalizmu i do empiryzmu.
Krytyka intelektu. Odkąt utworzyła się nowożytna nauka, wyszła na jaw odrebność wiedzy naukowej i potocznej. Jedni mysliciele ze stanowiska nauki krytykowali wiedzę potoczną, twierdząc, że jest niepewna i nieścisła; inni krytykowali nauke ze stanowiska wiedzy potocznej, wywodząc, że odbiega od zdrowego rozsądku i życia. Bergson wystąpił zarówno przeciw nauce jak i poznaniu potocznemu. Uważał, że w gruncie rzeczy mają podobną naturę i podobne wady. Są dziełem intelektu. Intelekt występuje zarówno w postaci potocznej jak i naukowej. W obu postaciach służy celom praktycznym życia i do tych celów jest dostosowany. A będąc dostoswanym do celów praktycznych, nie poznaje rzeczy bezinteresownie i bezstronnie. Poznaje z nich to tylko, co jest dla życia i działania ważne. Więc poznaje je tylko częściowo i niezupełnie. Co więcej, poznaje je fałszywie: przekształca, deformuje rzeczy. Te deformacje maja źródło natury praktycznej: deformuje rzeczy, aby uczynić je bardziej wygodnymi narzędziami działania. A ponadto maja jeszcze źródło społeczne: umysł deformuje rzeczy tak, aby ułatwić porozumiewanie się ludzi. Dla nauki bowiem i dla poznania potocznego bezwartościowe jest to, czego innym nie można zakomunikować, czego inni nie moga sprawdzić. Deformacje idą w sześciu kierunkach. Oto, co intelekt robi z rzeczami: 1
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)