To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
D ZIAŁALNOŚĆ GEOLOGICZNA RZEK Masa i prędkość rzeki tworzą energię, która pozwala rzece wykonywać pracę. Praca geologiczna rzeki polega na erodowaniu (niszcząca praca rzeki - żłobienie, niszczenie), transportowaniu i akumulacji osadu (działanie twórcze). Większą część energii rzeki zużywają na tarcie między cząsteczkami i między korytem i brzegami.
Niszczące działanie rzeki polega na zdolności unoszenia skał i zależy od jej siły transportowej. Siła transportowa zależy od: prędkości wody ( zależy od spadku, przeważnie malejącego z biegiem rzeki oaz ilości wody płynącej, która wzrasta z jej biegiem) przekroju popychanych fragmentów masy wody Największe znaczenie ma prędkość rzeki i od niej zależą efekty jej pracy. Narzędziem erozji jest materiał, który rzeka unosi. Gdyby rzeki nie unosiły materiałów, to ich działalność byłaby znacznie mniejsza.
Przykładowe spadki rzek: nizinnych 0,05‰ - 0,20‰ [5 - 20cm/km)
Wisła w okolicach Warszawy 0,12‰ rzeki górskie 25‰ - 45‰
TRANSPORT MATERIAŁÓW Do rzeki dostaje się materiał zniesiony przez wody deszczowe poprzez spełzywanie lub osuwanie się zboczy. Płynąca woda przenosi z miejsca na miejsce okruchy napotkane na w korycie. Materiał w rzece może być przenoszony w następującym stanie :
w stanie roztworu
w stanie zawieszenia (suspensji)
w stanie wleczenia i toczenia po dnie (stan trakcji).
Całkowita ilość materiałów w wyżej wymienionych stanach jest tzw. obciążeniem lub ładunkiem rzeki . W zależności od posiadanej energii rzeka ma określoną zdolność transportową ( nośność ). Nośność jest określona obciążeniem rzeki. Na nośność większy wpływ ma objętość wody niż jej prędkość. Rzeka o tej samej energii może być zdolna do transportu większej ilości materiału. Ilość materiału niesionego przez rzekę wzrasta tak jak prędkość do kwadratu. Od zdolności transportowej należy odróżnić wydolność rzeki , która wyrażana jest wielkością lub ciężarem przenoszonego materiału i zależy od prędkości rzeki oraz jest proporcjonalna do szóstej potęgi prędkości.
Na kuli ziemskiej ilości substancji rozpuszczonych niesionych przez rzeki jest szacowana na około 2440 mln ton. Ilość substancji rozpuszczonych niesionych przez rzeki w Polsce wynosi ok. 0.5kg/m 3 . Substancji zawieszonych jest na ogół dwa razy więcej niż substancji rozpuszczonych. Mają one wymiary drobnego piasku, mułów czy iłów. Prędkość ich zależy od zawirowań i lepkości wody. Rzeka, która niesie dużo materiałów zawieszonych jest mętna (2-3km/m 3 ) [rzeka czysta kilka gram na m
(…)
… przez rzekę brzegów koryta. Rozmywanie brzegów rzeki na skutek poprzecznych prądów w korycie rzeki i niejednakowego na całej szerokości prądu wzdłużnego. Erozja boczna może powodować przesuwanie się koryta rzeki lub obrywanie się bocznych, zwłaszcza stromych brzegów. Konsekwencją jest poszerzanie dna doliny i powstawanie równiny nadrzecznej. Rzeka tworzy zakola (tzw. meandry). Meander - wygięcie koryta rzeki…
… erodującej wolniej i przechwycić część wód jej dorzecza. erozja denna - polega na niszczeniu przez rzekę dna (koryta). Przemieszczanie się elementów dna rzeki na skutek prądów wzdłużnych wody w korycie rzeki. Erozja denna może powodować powstawanie poprzecznych do koryta rzeki wypłyceń lub progów wodnych. Narzędziem jest woda i materiał toczony lub zawieszony przez rzekę. Konsekwencją jest obniżenie się dna…
…, boczna i akumulacja - występowanie na pewnych odcinkach rzeki. DZIAŁALNOŚĆ NISZCZĄCA RZEK:
W górnym biegu rzeki spadek jest największy. Przeważa silna erozja wgłębna. Rzeka bardzo silnie żłobi skały, pogłębiając koryto i tworząc strome doliny w kształcie litery V. Przy wzmożeniu się erozji wgłębnej rzeka wcina się głębiej w dno doliny, a resztki dawnego dna tworzą terasy rzeczne (erozyjne). Szybkość…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)