Geologiczna działalność rzek

Nasza ocena:

3
Pobrań: 133
Wyświetleń: 1211
Komentarze: 0
Notatek.pl

Pobierz ten dokument za darmo

Podgląd dokumentu
Geologiczna działalność rzek - strona 1 Geologiczna działalność rzek - strona 2 Geologiczna działalność rzek - strona 3

Fragment notatki:


  1 GEOLOGICZNA DZIAŁALNO ŚĆ  RZEK  Z  uwagi  na  posiadaną  energię  (masa  +  prędkość)  rzeka  wykonuje  pracę.  Praca  ta  przejawia się w działalności erozyjnej, akumulacyjnej i zdolności transportowej rzeki.  Większą część swojej energii rzeka zuŜywa na tarcie między cząsteczkami wody, na  tarcie o dno i brzegi koryta. Stosunkowo mało na transport okruchów skalnych.  Erodowanie to niszcząca praca rzeki, akumulacja to działanie twórcze.   Niszczące działanie rzeki wynika ze zdolności do niesienia materiału, czyli zaleŜy od  siły transportowej .    Rzeka  zuŜywa    stosunkowo  mało  energii  na  transport  okruchów  skalnych,    większą  część  energii  pochłania  tarcie  między  cząsteczkami  wody oraz  tarcie  o  dno  i  brzegi  koryta.       Wisła pod Skoczowem   Niesiony  materiał  jest  narz ę dziem  erozji.   Fragmenty  zderzają  się  i  kruszą.  Sama  woda oddziaływuje jedynie na bardzo miękkie skały.   Siła transportowa rzeki zaleŜy od prędkości rzeki. Prędkość od spadku i masy wody.  Spadki rzek nizinnych 0,05-0,2%o  (5-20 cm / 1km)  Wisła poniŜej Warszawy 0,12 %o    Rzeki górskie w Karpatach 25-45 %o         Wisła k. Konstancina    2   Ź ródło Wisły (wodospad na Wisełce Białej)  http://pl.wikipedia.org/wiki/Wis%C5%82a  Największą prędkość rzeka osiąga tuŜ pod powierzchnią w miejscu leŜącym pionowo  nad największą głębokością rzeki w danym profilu. Jest to  nurt  czyli  o ś  dynamiczna  rzeki.         3 Transport  Do  rzeki  dostaje  się  róŜny  materiał  dostarczony  przez  wodę  deszczową,  przez  spełzywanie lub osuwanie się zboczy. Materiał moŜe być przenoszony w stanie:  •  roztworów  •  zawieszenia (suspensja)  •  wleczenia po dnie, toczony (trakcja)    Całkowita  ilość  materiału  niesiona  w  powyŜszy  sposób  jest  obciąŜeniem  albo  ładunkiem  rzeki.  Określone  są  one  przez  zdolność  transportową  czyli   no ś no ść.  Ma  na nią wpływ przede wszystkim objętość wody a nie prędkość.     No ś no ść   całkowita   to  ilość  materiału  jaka  moŜe  być  transportowana  przez  rzekę  (wzrasta ona tak jak druga a wg niektórych trzecia potęga prędkości rzeki).   Od zdolności transportowej – nośności, naleŜy odróŜnić  wydolno ść  rzeki . WyraŜa ją  wielkość  lub  cięŜar  transportowanych  okruchów.  ZaleŜy  ona  przede  wszystkim  od  prędkości  rzeki  i  jest  w  przybliŜeniu  proporcjonalna  do  6  potęgi  prędkości.  Jeśli  

(…)

…. W czasie tej erozji
dochodzi do obtoczenia krawędzi okruchów skalnych. Zmniejsza się spadek rzeki.
Imnaha River Canyon, Oregon
16
Rzeka Tarn, Francja
Erozja boczna. Polega na podmywaniu i rozcinaniu brzegów koryta rzecznego przez
wodę płynącą. Przebiega z róŜną prędkością w zaleŜności od ukształtowania i
odporności brzegów. Przebiega w środkowym i dolnym biegu rzeki . Prowadzi do
poszerzania doliny, powstawania zakoli – meandrów. WydłuŜa bieg rzeki, zmniejsza
się zatem jej spadek.
Powstają starorzecza.
17
18
Erozja wsteczna. Związana z górnym – źródłowym biegiem rzeki (a w biegu dolnym
i
środkowym tylko na wodospadach i progach skalnych). Polega na podcinaniu
progów
i załomów w korycie rzeki, a więc ich cofanie w kierunku wododziału.
Prowadzi do wydłuŜenia biegu rzeki, zmniejszenia spadku…
… one na róŜnych wysokościach nad dnem doliny, czasem symetrycznie po
obu jej brzegach. Powstają głównie w procesie erozji bocznej.
12
Podział w zaleŜności od sposobu powstawania i materiału z jakiego tarasy są
zbudowane:

taras akumulacyjny jest utworzony w wyniku akumulacji aluwiów a następnie
ich rozcięcia przez rzekę

taras erozyjny utworzony jest w wyniku erozyjnego rozcięcia przez rzekę
płaskiego dna…
… stronach meandrów,
gdzie są płycizny i mniejsze prędkości przepływu

napływy na równi zalewowej, materiał mułkowy i ilasty w czasie powodzi
Materiał transportowany przez rzekę ulega obróbce (abrazji) i sortowaniu. Ma tu
miejsce łagodzenie krawędzi duŜych okruchów. Powstają otoczaki. Z biegiem rzeki
materiał jest coraz drobniejszy w wyniku sortowania materiału.
7
Otoczaki w rzece
Osady rzeczne są dobrze wysortowane i warstwowane. Woda w rzece ciągle
przesypuje materiał okruchowy w korycie rzecznym, dlatego osady piaszczyste
cechują się warstwowaniem przekątnym tzn. laminy piaszczyste ułoŜone są pod
pewnym katem do poziomu.
Warstwowanie przekątne
8
Zmniejszanie się otoczaków z biegiem rzeki
Rzeka Mur w Alpach:
Miejsce pomiaru otoczaków
Przeciętna wielkość w cm3
Koło miast Graz
224
22 km poniŜej Graz
132
50…
… mało odpornych a po jej
rozcięciu
w
pogrzebane
pod
nią
twarde
wychodnie
zbudowane
ze
skał
odporniejszych.
Powstanie przełomu epigenetycznego
Rysunek zaczerpnięty z podręcznika W. Mizerskiego „Geologia dynamiczna dla geografów”
Przełom regresyjny – kaptaŜowy. Powstaje przez rozcięcie grzbietu górskiego
przez erozję wsteczną.
21
Przełom przelewowy – rozcięcie przeszkód w odpływie: takich jak wał moren,
osuwisko
... zobacz całą notatkę



Komentarze użytkowników (0)

Zaloguj się, aby dodać komentarz