Tematem poruszonym w tejże notatce była erozja. W notatce zostały opisane następujące zagadnienia: erozja denna i jej skutki, erozja boczna i jej skutki, erozja wsteczna i jej skutki, osady rzeczne, osady korytowe, osady pozakorytowe, osady stożków napływowych, osady deltowe, cechy dolin rzecznych, gardziele, jar, kanion, boczna migracja dolin rzecznych, odmłodzenie erozji rzecznej i jej skutki. Notatka zawiera również następujące rysunki oraz schematy: erozja boczna, osady rzeczne, doliny rzeczne. W notatce zostały również zdefiniowane następujące pojęcia: abrazja, aluwia, baza erozji, baza erozji lokalna, baza erozji regionalna, boczna migracja koryta rzecznego, bruk korytowy, delta, dolina wciosowa, erozja boczna, erozja denna, eworsja, gardziel, inwersja rzeźby terenu, jar, kanion, kaptaż rzeczny, kawitacja, kocioł rzeczny (kocioł eworsyjny), lej źródłowy, łacha meandrowa, łacha śródkorytowa, meander, narzędzia erozji, nasyp piedmontowy, natężenie transportu rzecznego, nośność rzeki, obciążenie rzeki, osady korytowe, osady pozakorytowe, otoczak, podstawa erozji, prędkość erozyjna rzeki, prędkość transportowa rzeki, profil równowagi, przełom antecedentny, przełom epigenetyczny, równia deltowa , równia zalewowa, rzeka meandrująca, rzeka roztokowa (warkoczowa), starorzecze, stożek napływowy, terasa rzeczna, wydolność rzeki, zdolność transportowa.
Erozja denna i jej skutki
Ładunek wleczony przez rzekę powoduje niszczenie jej dna. Ładunek uderzając o wszelkie nierówności powoduje rozluźnienie i odrywanie się skał od dna, powoduje to pogłębianie się koryta. Dno erodowane jest w głąb.
Mechanizmy erozji dennej:
Kawitacja - nie jest najważniejszym mechanizmem, ale ciekawym. Rzeki płyną ruchem turbulentnym. Jeśli prędkość rzeki jest duża, to zawirowania prowadzą do powstawania mikroskopijnych banieczek próżniowych. Banieczki te implodują wytwarzając duże ciśnienie i mogą niszczyć koryto. Ten mechanizm nie wymaga żadnych narzędzi erozji. Woda eroduje sama z siebie.
Abrazja - ścieranie. Gdy okruch jest wleczony po dnie ulega ścieraniu, ale i ścieraniu ulega dno. Abrazja działa w obie strony.
Eworsja - gdy jakiś okruch wpadnie w szczelinę lub zagłębienie i jest poruszany nieustannie przez płynący prąd rzeczny, zaczyna się w tym zagłębieniu „wiercić”. Działa abrazja, okruch się ściera, ale ściera i dno, powiększając zagłębienie, w którym się znalazł. Po jakimś czasie do zagłębienia zaczną wpadać kolejne okruchy i zaczną wszystkie razem się „wiercić”. Powstanie wówczas kocioł eworsyjny.
Rzeka wskutek erozji dennej pogłębia swoje koryto, ale nie może tego robić bez końca, poniżej poziomu ujścia (bo by się przelała, nie może płynąć pod górę). Erozja denna jest regulowana przez regionalną bazę erozji (poziom ujścia). Rzeka, by się poruszać potrzebuje choćby minimalnego nachylenia. Dąży do profilu równowagi, a gdy go osiągnie przestaje erodować dno.
Erozja boczna i jej skutki
Erozja boczna to erozja brzegów rzeki. Aby erozja boczna postępowała, rzeka musi meandrować. Jeśli rzeka nie meandruje to erozja boczna praktycznie nie zachodzi. Jeśli rzeka ma zakręty, to nurt odbija się od brzegów koryta: przechodzi z jednej strony rzeki na drugą. Na zakrętach nurt rzeki najszybszy jest po stronie zewnętrznej. Jest w tym miejscu niesiony najgrubszy materiał co sprzyja niszczeniu brzegu. Natomiast po wewnętrznej stronie rzeka ma najmniejszą prędkość, co sprzyja osadzaniu materiału. Erozja boczna często prowadzi do powstawania starorzeczy - gdy mocno meandruje,
(…)
… osadzaniu materiału. Erozja boczna często prowadzi do powstawania starorzeczy - gdy mocno meandruje, może się zdarzyć, że rzeka w końcu przetnie własny meander i powróci do prostoliniowego, dawnego koryta.
Erozja wsteczna i jej skutki
W górnych biegach rzeki wskutek uławicenia warstw i różnych twardości tworzą się liczne katarakty i wodospady. Dzięki wirom i erodującej sile spadającej wody zachodzi silna…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)