Antoni Dębiński
Znaczenie prawa dla rozwoju nauki w średniowieczu
Obejmujący dziesięć stuleci historyczny okres średniowiecza jest niejednokrotnie opisywany jako mroczny czas zacofania, marazmu i fanatyzmu religijnego; ta opinia jest historycznie nieprawdziwa i krzywdząca. Inni posługują się określeniem, do czego nawiązuje tytuł naszej dzisiejszej konferencji, że średniowiecze to epoka strzelistych katedr i uniwersytetów. Mają oczywiście rację, ale jest to stwierdzenie wysoce aspektywne, uwzględniające tylko jeden z wielu wyrazów różnorodnej kultury tego okresu. Jeszcze inni wyrażają opinie, że średniowiecze było epoką prawa. Zdaniem wielu historyków odgrywało ono ogromną rolę w życiu politycznym, społecznym, moralnym oraz miało wielkie znaczenie dla rozwoju nauki[1].(...) Przedmiotem niniejszego wystąpienia jest ukazanie znaczenia prawa dla rozwoju nauki w okresie medium aevum. (...) Jednym z najwspanialszych owoców kultury umysłowej średniowiecza był uniwersytet, który był on pojmowany jako korporacja (uniwersitas) uczniów i profesorów. Powstanie pierwszych uniwersytetów ściśle związane było z rozwojem nauki prawa. Nie można nie przypomnieć, że chronologicznie pierwszy uniwersytet założony pod koniec XI w. w Bolonii w istocie był szkołą prawa, w której nauczano prawa rzymskiego oraz prawa kanonicznego, podówczas dwóch uniwersalistycznych i dominujących systemów prawnych. Dyscypliny te, z racji że stały się podstawą studiów prawniczych w wielu ośrodkach uniwersyteckich nazywano "prawami uczonymi".(...)
Za ojca nauki prawa rzymskiego uważano w średniowieczu działającego w Bolonii, zapewne już z końcem XI wieku, Irneriusa (zm. ok. 1125), chociaż z pewnością miał on już swych poprzedników. Irnerius dzięki swej wybitnej indywidualności i nowej metodzie wyjaśniania trudnych tekstów prawniczych zyskał ogromny autorytet i rozgłos; był on określany jako lucerna iuris (pochodnia prawa). Zdołał on skupić wkoło siebie wybitnych uczniów (byli nimi przede wszystkim tzw. czterej doktorowie (quattuor doctores): Bulgarus, Martinus, Ugo i Jacobus), którzy kontynuując pracę swego mistrza przekazywali wiedzę prawniczą dalszym pokoleniom prawników bolońskich.(...) Zapoczątkowane działaniem glosatorów zjawisko zainteresowania prawem rzymskim w wiekach średnich miało charakter ogólnoeuropejski, ale na terenach I Rzeszy niemieckiej nabrało szczególnego znaczenia. Silny wpływ na popularność tej dyscypliny wywarła idea kontynuacji cesarstwa rzymskiego, która pojawiła się od Ottona III (983-1002) Nauka prawa rzymskiego cieszyła się poparciem i opieką ze strony władców Świętego Cesarstwa Niemieckiego, którzy uważali się za następców imperatorów rzymskich, przede wszystkim Justyniana. Oznaczało to nadanie prawu rzymskiemu znaczenia praktycznego. Jej znawcy zwani legistami byli poszukiwani i szczególnie wysoko cenieni w okresie trwających przez cały wiek XII walk między
(…)
… oraz fundamentem dalszego rozwoju prawa kanonicznego; Dekret Gracjana był przez dług lata wyłącznym źródłem znajomości prawa, którym posługiwał się Kościół[2].(...) Badania podjęte przez znawców prawa w Bolonii (oraz w innych później powstałych uniwersytetach) doprowadziły do wypracowania wielu powszechnie później przyjętych przez wszystkich uczonych średniowiecznych, określonych gatunków literatury naukowej[3…
… się uniwersytet boloński.(...) Istotne, przełomowe znaczenie w historii średniowiecznego prawa kanonicznego odegrało dzieło bliżej nieznanego mnicha Gracjana, również jak legista Irneriusz działającego w Bolonii i w tym samym niemal czasie (Gracjan był zapewne niewiele młodszy od Irneriusa). Mistrz z Bolonii pozostawił po sobie dzieło zatytułowane Concordia discordantium canonum, napisane około roku 1140 (zwane…
… średniowiecza, w tym także przyczyniło się w znaczący sposób do rozwoju nauki. Powstanie pierwszego uniwersytetu w Bolonii ściśle było powiązane z rozwojem nauki prawa rzymskiego i kanonicznego. Kanoniści mieli istotny wpływ na rozwój scholastyki, metody nauczania która była stosowana w licznych uniwersytetach. Znawcy obu rodzajów prawa, legiści i kanoniści uprawiali wiele gatunków literatury (glossa…
…] Por. Hemperek, Góralski, op.cit., s. 77-88; J. F. Schulte, J. Schulte, Geschichte der Quellen und Literatur des canonischen Rechts, t. I Graz 1956 (Abdruck), t. I, s. 46 nn. t. II, s.3 nn.; A. Van Hove, Prolegomena ad codicem iuris canonici, wyd. II, Mechliniae - Romae 1945, s. 339 nn. [3] Na temat rodzajów literackich i metod nauczania stosowanych przez średniowieczną naukę prawa zob. Szerzej zob. H…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)