To tylko jedna z 5 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
SYSTEM INSTYTUCJI WŁADZY W RZECZPOSPOLITEJ XVI - XVIII W
Czynnik spajający cały stan szlachecki.
Wielka RP wielka obszarowo, a także ideami. Nie da się wyjaśnić jak powstał tego typu organizm polityczny. RP rzucała wyzwanie pozostałym systemom. Jak to powstało?
Sama szlachta musiała być gotowa aby przyjąć rozwiązania tego ustroju. Szlachta swoją aktywnością kierowała się słynną maksymą rzymską sallus rei publicae suprema lex- dobro rp najwyższym prawem. Wartość przyświecająca całemu systemowi RP. Stan pełnej władzy politycznej oraz wolności= 10% obywateli ludności RP było ich ok miliona.
Przed kryzysem w 1648 (powstanie chmielnickiego) liczyła 11 milionów ludzi.
Szlachta była stanem wykształconym, europie zachodniej stan wiedzy był mniejszy niż w RP. We włoszech mogło być trochę lepiej, ale pamiętajmy były one podzielone na małe państewka. W tym kraju nie rządził Król, a rządziło prawo! Prawo jest królem, to ta idea przyświecała ówczesnej szlachcie- stąd nowożytna koncepcja państwa prawnego. Ale tamta RP stosunek do prawa miała bliższy do anglii niż do europy zach. Władza była rozproszona, sprawowana przez wspólnoty. Prawo uważano nie za kwestię trzymającą w ryzach społeczeństwo tylko jako dorobek społeczeństwa. Stąd w nauczaniu prawa przywiązywano większa wagę do przyswojenia sobie wartości. W przywileju czerwińskim- szlachcic osiadły będzie sądzony tylko na podstawie prawa pisanego, sadzony będzie na podstawie już prawa powstałego!!! to co zapissane pozostaje. Gwarancją nietykalności praw szlacheckich było to, ze prawo pisane określało te prawa. Prawo cywilne, karne sądziło się prawem zwyczajowym (jak w Anglii). Przypomnienie reguł przy analizowaniu.
Instytucje polityczne państwa szlacheckiego przez które szlachta sprawowała władzę. Nie były czymś narzuconym, kształtowały się przez kilka wieków, w XVIII wieku przyjęły stałą formę.
I rzadko zbierające się ogólnokrajowe zjazdy rycerskie- w XIV wieku historycy ustalili że w czasach Władysława Łokietka (1306-1333 początek monarchii stanowej) odbyły się IV takie zjazdy. W tych zjazdach uczestniczyli także przedstawiciele innych stanów, ale najbardziej uprzywilejowani byli rycerze (poza mieszczanami, bogatymi chłopami (stąd wywodził się pierwszy prymas Mikołaj Trąba). Kazimierz Wielki sprawował rządy sam, a za czasów Ludwika Węgierskiego wróciło to do łaski. W drugiej połowie XVI wieku w art. henrykowskich oraz akcie unii lubelskiej zawarto sformułowania ugruntowanie przywileje stanów na terenie całym terenie RP (swoboda nabywania ziemi, małżeństw itd. integracja ziemi) poza tym atrakcyjność systemu ustrojowego RP, kiedy na zachodzie panował absolutyzm (brak wolności słowa, brak sądów) w RP były pełne gwarancje systemu, wolności. np. prześladowania protestantów, w RP było rajem przyjmowano innowierców (holendrów- żuławy wiślane- unowocześnienie) Z przykrością można stwierdzić, że dawna RP była krajem do którego cudzoziemcy przyjeżdżali osiedlając się szukając pracy, teraz już tak nie jest.
(…)
… ile powinno się zjawić. Sejmiki ziemskie Sejmiki prowincjonalne
Sejm walny
W XV wieku sejm walny stawał się organem przedstawicielskim, swego rodzaju wynalazek społeczny, zastosowano regułę przedstawicielstwa. Pierwotną formą były zgromadzenia kościelne z których wybierano przedstawicieli- początek dawania mandatu. W XV coraz częściej rycerstwo się stawiało na takie zjazdy (najczęściej okoliczne rycerstwo). Pozytywne…
… na sejm walny, a także utrzymanie na danym zjeździe. Kiedy było się reprezentantem to sejm opłacał pobyt reprezentanta na sejmiku- coś jak obecny dieta. Takie przedstawicielstwo umacniało rangę tych sejmów. 1493 data zbierania się sejmu dwuizbowego, kiedy to reprezentanci sejmików zebrało się jako drugie ciało obok rady królewskiej.
Proces kształtowania się sejmów trwał od XV wieku, za panowania Kazimierza Jagiellończyka, który miał zapędy absolutne, ale potem zaczął współpracować z rycerstwem, uznaje się to za początek powstawania potęgi RP. Od tego momentu zaczęto używać nazwę Rzeczypospolita.
1569r. RP słała Rzeczpospolitą Obojga Narodów- dobrowolny związek dwóch państw o równym statusie. Dominacja Polski wynikała z wyższości kulturowej, atrakcyjności ustrojowej, a nie z oręża .
Najniżej szlachty istniał sejmik ziemski lub wojewódzki. Podstawą były sejmiki wojewódzkie, a ziemskie natomiast były na ziemiach nie objętych województwami. np. kiedy Mazowsze weszło do korony sejmików było dużo bo dzieliło się na 10 ziem i wybierano 20 posłów stąd województwo mazowieckie wybierało 20 posłów
Sejm nie był ciałem przedstawicielskim, sejmik był zgromadzeniem całej pełnoletniej szlachty z określonej…
… było ich kilka (małopolski, wielkopolskie, mazowiecki, pruski i na Litwie) zaczęły zanikać w połowie XVII wieku, ale zachował się sejmik generalny pruski. Sejmik generalny pruski charakteryzował się- Był instytucją stałą! Sejmik generalny pruski był formalnie dwuizbowy, jedyne zgromadzenie w rzeczypospolitej gdziem mieszczaństwo było na równych prawach z szlachtą, senat pruski składał się z 17 osób; 3 podkomorzy (najwyższa…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)