SOCJOLOGIA W POSZUKIWANIU SZTUKI Przedmiotem zainteresowań socjologii są przede wszystkim ludzie, także wytwory materialne lub duchowe, które są owocem ich pracy. Specyficzna dla tej nauki perspektywa oznacza zainteresowanie współżyciem ludzi ze sobą oraz efektami tego współżycia. Uczestniczenie w każdej wspólnocie byłoby niemożliwe bez procesu komunikowania, dlatego proces komunikowania jest jednym z najważniejszych zagadnień w dorobku rozważań dotyczących kultury. Choć termin “kultura” może wydawać się zupełnie jasny, będzie on wymagał uściślenia w dalszej części artykułu. Socjologia traktuje sztukę jako specyficzny sposób komunikowania się między ludźmi, artystów zaś i publiczność jako uczestników tej właśnie sytuacji. W procesie komunikacji bierze udział nadawca - i oczywiście odbiorca. Dlatego artystą dla nie-socjologa może być twórca, który nie prezentuje nikomu swych dzieł. Dla socjologa sztuki będzie taki człowiek przedmiotem naukowego zainteresowania dopiero wtedy, gdy stworzy fakt społeczny, to znaczy znajdzie odbiorcę. Również z innych względów charakterystyczne jest dla tej nauki specyficzne podejście do przedmiotu zainteresowania. Jest ono odmienne od tego, które reprezentują inne dziedziny humanistyki, takie jak krytyka, estetyka czy historia sztuki. Różnica polega na pozbywaniu się jakichkolwiek wartościowań, dla socjologa nie ma sztuki złej czy dobrej, nie posiada on odpowiednich kwalifikacji by rozstrzygać tego rodzaju kwestie. Rodzi się więc pytanie-pułapka: co dla socjologii jest artyzmem, dziełem, kto artystą a kto rzemieślnikiem. Jeżeli bez odpowiedzi pozostawimy pytanie o różnicę między twórczym i odtwórczym działaniem człowieka, wtedy socjologom umknie sztuka jako swoiste zjawisko społeczne. Do tego jest to nauka, która do badań społecznych stosuje metody empiryczne, między innymi wywiad, który później podlega statystycznej analizie. Przedmiot badania musi więc być uchwytny, zauważalny. Jak wyżej napisane - sztuka jest sposobem komunikowania się artysty z odbiorcą. Komunikacja ta ma szereg swoistych cech, które wyróżniają ją spośród innych rodzajów porozumiewania się ludzi. Jednak żeby zrozumieć jej istotę, trzeba odwołać się do dwóch kryteriów określających to, co nazywamy kulturą “wyższą” lub “duchową” , należy także odwołać się do pojęcia autoteliczności . Kryterium semiotyczności wskazuje na przedmioty, zjawiska, osoby posiadające znaczenie - stanowiące rodzaj znaku symbolicznego, tzn. takiego, który posiada treść nadaną poprzez konwencję. Przedmiot odniesienia mogą tu stanowić zarówno abstrakcje, jak i zjawiska przyrodnicze, mogą nimi być osoby, zwierzęta, przedmioty, praktycznie wszystko. Istnieje jeden wymóg - muszą posiadać swoistą konwencjonalną treść. Odczytanie owej treści możliwe jest jedynie w wyniku uczestnictwa w kulturze, w której dany symboliczny znak funkcjonuje. Dlatego prawdopodobnie zwykła krowa będzie dla nas czymś zupełnie innym niż dla Hindusów.
(…)
…. Duviguard, “Socjologia sztuki”, PWN, Warszawa 1970.
M. Golka, “Socjologiczny obraz sztuki”, Ars Nova, Poznań 1996. A. Kłoskowska “Socjologia kultury”, PWN, Warszawa 1981.
A. Moles, „Kicz czyli sztuka szczęścia”, PIW, Warszawa 1978.
E. Nowicka „Świat człowieka świat kultury”, PWN, Warszawa 1997.
W odróżnieniu od np. kultury rozumianej jako ogół wytworów ludzkiej działalności lub sposób poprawnego zachowania się. Dwaj badacze: Alfred Louis Kroeber i Clyde Kluckhohn znaleźli ponad sto definicji pojęcia „kultura”, podaję za: E. Nowicka „Świat człowieka świat kultury”, PWN, Warszawa 1997.
Wymieniony pogląd dotyczący teoretycznego wyodrębnienia kultury “wyższej”, “duchowej” z ogółu zjawisk społecznych jest prezentowany głównie przez Antoninę Kłoskowską ( “Socjologia kultury”, PWN, Warszawa 1981) oraz przez Stanisława…
… jej funkcje - informacyjną, wychowawczą, terapeutyczną i inne, jednak oprócz nich pełni ona szczególną rolę, skłania do bezinteresownego jej odbioru. Dlatego jest ona integralnym składnikiem kultury nazywanej przeze mnie “wyższą” lub “duchową”. Antonina Kłoskowska używa w stosunku do tak wyodrębnionej sfery życia społecznego innej nazwy, nazywa ją kulturą symboliczną.
Choć w empirycznych badaniach artystów…
… i wymagający wysiłku interpretacyjnego przekaz artystyczny. Treści kiczowe mają cieszyć, w sposób nieskomplikowany mają informować o sytuacji, którą same kreują. Zazwyczaj nie wikłają się w konteksty kulturowe, polityczne, społeczne. Żywią się stereotypami. Nową sytuację kiczu tworzą współczesne media. Jest on dziś towarem do kupienia w skali, w jakiej nigdy dotąd nie był. Współczesna kultura masowa umieściła…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)