Pi_at-Borcuch. Notatka składa się z 7 stron.
PRZYGOTOWANIE DANYCH DO ANALIZY ILOŚCIOWEJ I JAKOŚCIOWEJ Skalowanie Skalowaniem nazywamy takie postępowanie, które umożliwia pewnym właściwościom interesujących nas przedmiotów przyporządkować wartości, liczby lub inne symbole w celu kreślonego uporządkowania badanych stanów rzeczy i wyrażenia tego w sposób liczbowy lub wartościowy. Jest to zatem swego rodzaju technika pomiaru, przy której pomocy zmierzamy do ilościowego uchwycenia jakościowych aspektów badanych zjawisk. Skala jest więc pomyślana jako narzędzie pomiaru.
W naukach przyrodniczych tego rodzaju techniki pomiaru są od dawna stosowane i posługiwanie się
wyskalowanymi instrumentami pomiarowymi jest powszechnym zjawiskiem. Natomiast w naukach
społecznych są one stosowane od około pół wieku, a pierwsze próby w tym zakresie podejmowane
były przez psychologów, którzy nawiązując do prawa Ernsta H. Webera i Gustawa T. Fechnera4 starali
się w sposób matematyczny ująć zachowania ludzkie. Obecnie przeświadczenie o tym, że właściwości
przedmiotów można uporządkować i oznakować wynika m.in. z występowania zgodności —
przynajmniej pod pewnym względem — między różnymi przedmiotami a ich modelami.
Porządek skalowania jest zazwyczaj następujący:
a) dokonuje się wyboru stosownych danych, jakie chcemy poddać skalowaniu;
b) określa się ich przydatność ze względu na badany problem;
c) ustala się stopień ich pewności lub wiarygodności;
d) dokonuje się wyboru matrycy (miary), umożliwiającej takie ułożenie danych w sposób
uporządkowany, aby tworzyły continuum, czyli pewien ciągły zbiór dowolnej liczby elementów
przechodzących jeden w drugi. W podręcznikach poświęconych metodologii badań społecznych
podaje
się różne sposoby skalowania. Stąd też wynika trudność ich klasyfikacji.
Peter Atteslander5 uważa, że jednym z ważniejszych jest podział skalowań według tego, czy są one
dziełem:
a) respondentów czy też
b) badającego.
Ad a. Respondenci tworzą określone skale już w czasie badań wówczas, gdy odpowiadając na zadane
im pytania, szeregują swoje odpowiedzi według stopnia ważności.
Ad b. Badający, porządkując zebrany materiał, tworzy określone skale, umożliwiające porównania i
głębszą analizę ilościowo-jakościową.
Dotychczasowy rozwój prób zmierzających do liczbowego wyrażenia współzależności rozmaitych
faktów czy procesów społecznych doprowadził do pojawienia się wielu mniej lub bardziej
skomplikowanych sposobów skalowania.
Ze względu na stopień dokładności pomiaru można wyróżnić cztery podstawowe typy skal:
(…)
… pomiaru można wyróżnić cztery podstawowe typy skal:
1) nominalne (nominał scalę),
2) porządkowe (ordinal scalę),
3) interwałowe (interval scalę),
4) ilorazowe (ratio scalę).
Ad 1. Jeżeli wyróżnionym kolorom w badanym przedmiocie podporządkujemy liczby porządkowe, to
uzyskamy np. tego rodzaju skalę: zielony = 1, czerwony = 2, niebieski = 3, inne = 4, w której użyte
liczby sapo prostu tylko symbolem nazw…
… będzie można stwierdzić, że np.
część 1 jest nie tylko różna, ale i mniejsza od 2, ze względu na wielkość temperatury, jaką wskazuje.
Ad 3. Skala interwałowa posiada właściwości skali porządkującej, a ponadto pozwala stwierdzić, że
przedziały wyróżnionych wartości są równe. Stwierdzając jednak, np. że woda w jednym naczyniu ma
30°C, w drugim: 20°C, a w trzecim: 10°C możemy powiedzieć, iż różnice między wodą poszczególnych
naczyń wynoszą 10°C. Błędna byłaby natychmiast wypowiedź, że woda w pierwszym naczyniu jest
trzykrotnie cieplejsza od tej, jaka ma 10°C, ponieważ nie wynika to wcale z tego rodzaju skali.
Ad 4. W skali ilorazowej, oprócz właściwości charakterystycznych dla skali interwałowej, posługujemy
się również wartością z e r o w ą, będącą punktem odniesienia dla badanej wartości. Stąd też, jeżeli
mamy np…
… wniosków pozwala dopiero „skala interwałowa".
Zastosowane w niej liczby np.: 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 pozwalają wnioskować, że uporządkowane przy jej
pomocy przedmioty są: różne, kolejno większe jeden od drugiego i, że różnice wielkości są równe. Nie
należy jednak na ich podstawie wnioskować, że przedmiot trzeci jest dwa razy większy od pierwszego
lub, że piąty jest trzy razy większy od pierwszego.
Na wysnuwanie wniosków dotyczących stosunków wielokrotności miedzy mierzonymi przedmiotami
pozwala dopiero najmocniejsza spośród wymienionych skal, czyli „skala ilorazów a". Mierząc za
pomocą tej skali, przyporządkowuje się przedmiotom liczby w taki sposób, aby stosunki między
liczbami odzwierciedlały izomorficznie wszystkie takie stosunki, jakie odzwierciedla skala
interwałowa, ponadto jeszcze — zero zostaje…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)