Przeciwutleniacze ( antyoksydanty , antyutleniacze ) - grupa związków chemicznych , które same występując w małych stężeniach (w porównaniu z substancją podlegającą utlenianiu), wstrzymują lub opóźniają proces utleniania tej substancji [1] . Każdy przeciwutleniacz może występować w roli prooksydanta [2] .
W głównej mierze przeciwutleniacze to naturalne substancje roślinne, które wspierają naturalne mechanizmy obronne komórek człowieka, ale przeciwutleniaczami mogą być także jony metali przejściowych ( manganu , cynku , selenu ) [3] .
Przeciwutleniacze dzielimy na dwie grupy: Pierwszorzędowe - mechanizm ich działania polega dezaktywacji rodników biorących udział w reakcji łańcuchowej poprzez konwersję do form mniej aktywnych lub nierodnikowych:
ROO + AH → ROOH +A
Najsilniejszymi przedstawicielami tej grupy są: polifenole oraz tokoferole.
Drugorzędowe ( lub wtórne) - mechaniz ich działania polega na opóźnianiu utleniania poprzez: 1. wiązanie jonów metali katalizujacych autooksydację (chelatowanie) kwasy: askorbinowy, cytrynowy, fosorowy związki fenolowe białka 2. tworzenie ochronnej powierzchni pomiędzy fazą wodna zawierającą czynniki prooksydacyjne, a lipową zawierającą nienasycone kwasy tłuszczowe ( białka, fosfolipidy). 3. dezaktywację tlenu singletowego (β-karoten) 4. absorpcję promieniowania UV (m.in. białka) 5. pochłanianie tlenu ze środowiska reakcji poprzez preferencyjne utlenianie się ( kwas askorbinowy i jego pochodne). Wolne rodniki - działanie w organizmie, wolne rodniki to atomy cząsteczki lub jony posiadające na zewnętrznej orbicie pojedynczy, niesparowany elektron . Dążąc do przyłączenia lub oddania elektronu wykazują dużą aktywność chemiczną utleniając każdy związek z którym mają kontakt. Obiektem ataków wolnych rodników w organizmie człowieka są głównie związki posiadające w cząsteczkach wiązania podwójne jak: białka , DNA lub nienasycone kwasy tłuszczowe wchodzące w skład błon komórkowych, polisacharydy, lipidy (cholesterol) znajdujący się w krwi. Znaczenie wolnych rodników. Odgrywają one istotną rolę w bardzo różnorodnych procesach (szkoda popromienna, szkoda tlenowa, starzenie się komórek i tkanek, zapalenia, zabijanie bakterii przez granulocyty, niszczenie komórek nowotworowych przez makrofagi, itd.). Wolne rodniki mają krótki okres trwania, ale bardzo silnie reagują z sąsiednimi cząsteczkami. Szczególnie niebezpieczne jest reagowanie z lipidami - nienasyconymi kwasami tłuszczowymi błon komórkowych (patrz wyżej), kwasami nukleinowymi, możliwość wywołania łańcucha reakcji (np. toksycznych nadtlenków dalej silnie reagujących). Do znanych z biochemii i fizjologii dróg powstawania wolnych rodników (np. w toku radiolizy wody) nie chcemy wracać, chcemy tylko przypomnieć, że także tak modny obecnie tlenek azotu (NO˙) nie tylko działa relaksacyjne na mięśnie gładkie tętniczek, ale może
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)