Prawo a moralność
Wstęp
Przedmiotem niniejszego pracowania jest relacja pomiędzy prawem i moralnością. W tym celu przedstawione zostaną istotne elementy tego czym jest prawo (z pominięciem zagadnień analizowanych w poprzednich tematach), a następnie określony zostanie sposób rozumienia moralności. W dalszej części określona zostanie ogólna relacja pomiędzy prawem a wartościami, co potem zostanie skonkretyzowane do relacją pomiędzy prawem a moralnością. Zarysowana zostanie także różnica pomiędzy prawem i moralnością oraz kwestia neutralności moralnej prawa. Na sam koniec wywodu zarysowana zostanie problematyka relacji moralności w kontekście prawa karnego, a także związana z tym kwestia moralnej oceny samego prawa.
Ze względu na to, że pojęcie „prawo” zostało już uprzednio szeroko omówione, przedstawione zostaną jedynie kluczowe aspekty tego pojęcia, które mają istotny wpływ dla przedstawianego zagadnienia.
Pochylając się nad tym co istotne dla rozumienia prawa należy zwrócić uwagę na trzy istotne elementy:
Prawo jest bytem społecznym, czyli istnieje tylko w sytuacji kiedy mamy do czynienia z więcej niż jedną osobą, która jest w relacji do innej osoby:
W tym sensie prawo jest bytem relacyjnym, a dokładniej występuje tylko wtedy, gdy zachodzi relacja pomiędzy przynajmniej dwiema osobami, które są podmiotami wzajemnych praw i obowiązków względem siebie. Dlatego też, prawo w sensie ontologicznym nie jest człowiekowi potrzebne, ale już w sensie socjologicznym jest niezbędne. Pojedynczy człowiek, mógłby żyć bez prawa, ale w sytuacji kiedy istnieje więcej osób (przynajmniej dwie) wymagane jest prawo, które określa ich wzajemne relacje. W tym miejscu można także odwołać się do twierdzenia wspólnego dla Arystotelesa, św. Pawła i K. Marksa, a mianowicie, że człowiek jest istotą społeczną i poza społeczeństwem istnieć nie może. Jego istnienie poza wspólnotą jest niemożliwe z różnych powodów, od braku możliwości przekazywania życia począwszy, przez niemożność zapewnienia samemu sobie bezpieczeństwa, na zaspokajaniu potrzeb emocjonalnych i rozwoju kończąc. Nie bez powodu Z. Cackowski w swojej koncepcji warstw ludzkiego ciała wyróżnił warstwę społeczną, jak nieodzowny element człowieczeństwa. Wspominamy o tym, bowiem jak się za chwilę przekonamy, będzie to miało istotne znaczenie dla relacji prawa i moralności, które odnosząc się do dobra, muszą jednocześnie chronić człowieka jak i całą społeczność.
Prawo jako zobowiązanie, czyli treścią prawa jest zakres obowiązków nakładanych na osoby będące podmiotami prawa:
Tym, czym jest prawo w najbardziej podstawowym sensie, to zobowiązanie. Prawo określa treść obowiązków, to co jest nakazane.
(…)
… prawa, Kraków 1999.s. 87.
W. Sadurski, dz. cyt., s. 40.
M. Błachut, Autonomia podmiotu a neutralność moralna prawa, [w:] Autonomia prawa ze stanowiska teorii i filozofii prawa, (red.) J. Helios, Wrocław 2003, s. 45.
Tamże, s. 50.
W. Sadurski, dz.cyt., s. 33.
A. Pieniążek, Socjologia prawa: zarys wykładu, Kraków 2005, ss. 152 i nn.
A. Podgórecki, Zarys socjologii prawa, Warszawa 1971, s. 404.
J. Makarewicz, Wstęp do filozofii prawa karnego w oparciu o podstawy historyczno-rozwojowe, Lublin 2009, s. 56.
Tamże, ss. 59-60.
J. Makarewicz, Prawo karne ogólne, Kraków 1914, s. 14.
Tamże, s. 6.
W. Makowski, Podstawy filozofji prawa karnego, t. 1, Warszawa 1917, s. 203.
Tamże, s. 207.
K. Sójka-Zielińska, Historia prawa, Warszawa 2006, s. 16.
L. Lyons, Historia kar cielesnych, Warszawa 2010, s. 13.
B…
… postulatów moralnych, a więc etyki nierelatywnej. Zakończenie
Z. Cackowski, Każdy chce być potrzebny innym ludziom - wszystkim, WSZYSTKIM, „Res Humana” 2008, nr 3-4, s. 15.
T. Chauvin, T. Stawecki, P. Winczorek, Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2011, s. 36.
W. Lang, Prawo i moralność, Warszawa 1989, s. 8.
Z. Cackowski, Życie ludzkie jako dobro i miara wartości, „Studia Filozoficzne” 1978, nr 4.
A. Kość, Podstawy filozofii prawa, Lublin 2001, ss. 167 i nn.
R. Sobański, Prawo i moralność, „Śląskie Studia Teologiczno-Historyczne” 1999, t. 32, ss. 160 i n.
A. Kość, dz. cyt., ss. 193 i nn..
R. Ingarden, fenomenolog wartości, nie zgodziłby się z tym, jako że uznaje zło za wartość.
P. Dutkiewicz, Problem aksjologicznych podstaw prawa we współczesnej polskiej filozofii i teorii prawa, Kraków 1996, s. 33-34…
… dowiedzieć się, co ustawodawca uważa za dobro zasługujące na ochronę i jakie zachowania z punktu widzenia tych dóbr ocenia negatywnie. P. Dutkiewicz dostrzega konieczność powiązania normatywnego systemu prawnego z wartościami akceptowanymi społecznie. Dobry porządek prawny powinien być bowiem oparty na aksjologicznym porządku wartości, i wtedy jest rzeczywiście prawem, a nie arbitralnym porządkiem przymusu…
… danego zachowania za niemoralne bez względu na szkodę wobec innych). Poglądy te częściowo zgadzają się z tym co pisze J. Krukowski, który odrzuca paternalizm: „Władze państwowe nie mogą wyręczać osoby w dążeniu do jej rozwoju, ani też wyręczać wspólnot pośrednich, istniejących między jednostką ludzką i państwem (rodzina, stowarzyszenia), które człowiek tworzy razem z innymi ludźmi na rzecz własnego…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)