Skutki niewykonania zobowiązania (modyfikacja zobowiązania) podstawowy obowiązek dłużnika → wykonanie zobowiązania zgodnie z jego treścią
niewykonanie zobowiązania → wyjątkowo wygaśnięcie zobowiązania (vis maior - casusu fortuitus - aliave causa) → negatywne skutki/odpowiedzialność za niewykoanie zobowiązania → praestare (niewłaściwe lub nienależne wykonanie z o bowiązania) D. 44,7,1,4 (Gaius libro secundo aureorum): (…) si maiore casu, cui humana infirmitas resistere non potest (…)
D. 50,8,2,7 (Ulpianus libro tertio opinionum): Si eo tempore, quo nominatus est, idoneus, postea lapsus facultatibus damnum debitis rei publicae dederit: quia fortuitos casus nullum humanum consilium providere potest, creator hoc nomine nihil praestare debet.
D.50,17,23 (Ulpianus libro 29 ad Sabinum): Contractus quidam dolum malum dumtaxat recipiunt, quidam et dolum et culpam. Dolum tantum: depositum et precarium. Dolum et culpam mandatum, commodatum, venditum, pignori acceptum, locatum, item dotis datio, tutelae, negotia gesta: in his quidem et diligentiam. Societas et rerum communio et dolum et culpam recipit. Sed haec ita, nisi si quid nominatim convenit (vel plus vel minus) in singulis contractibus: nam hoc servabitur, quod initio convenit (legem enim contractus dedit), excepto eo, quod Celsus putat non valere, si convenerit, ne dolus praestetur: hoc enim bonae fidei iudicio contrarium est: et ita utimur. Animalium vero casus mortesque, quae sine culpa accidunt, fugae servorum qui custodiri non solent, rapinae, tumultus, incendia, aquarum magnitudines, impetus praedonum a nullo praestantur. od obiektywizacji w prawie przedklasycznym do subiektywizacji w prawie klasycznym i poklasycznym, np. od lex Aquilia - subiektywizacja odpowiedzialności deliktowej, tj. gdy sprawcy można było przypisać jakąkolwiek winę
odpowiedzialność obiektywna w prawie klasycznym, np. z commodatum , pignus (nawet za casus fortuitus )
Odpowiedzialność z tytułu praestare : damnum + c u pla + związek przyczynowy zawsze za dolus , tj. świadome i zamierzone działanie podstępne, które miało narazić wierzyciela na szkodę → niedopuszczalność ograniczenia lub wyłączenia odpowiedzialności z tego tytułu (sprzeczne z bona fides )
zawsze za culpa lata , tj. grube niedbalstwo - niedochowanie staranności quod omnes intellegunt → niedopuszczalność ograniczenia lub wyłączenia odpowiedzialności z tego tytułu (sprzeczne z bona fides )
niekiedy za culpa levis in abstracto , tj. brak diligentia dil i gentis patris familiae → tylko, gdy dłużnik czerpał korzyści ze zobowiązania
wyjątkowo za culpa levis in concreto , tj. brak diligentia q u am sui rebus adhibere potest
(…)
… rei pretium) + ewentualnie lucrum cessans
nie było dopuszczalne ustalenie szkody rzeczywistej w odniesieniu do pretium affectionis
wysokość zasądzanego odszkodowania zasadniczo zależała od sędziego (a. stricti iuris → niemożność miarkowania/a. bonae fidei → możność miarkowania szkody)
oszacowanie szkody przez stipulatio poenae (kara umowna)
mora debitoris - nie wypełnienie przez dłużnika świadczenia…
… przedmiocie śwaidczenia (do Justyniana) → aliquid novi litis contestatio na skutek actio in personam stipulatio unitas actu - werbalne - z ius gentium: spondeo - dabo - promitto - facio - fidepromitto - fideiubeo etc. (konstytucja Leona z 472 r. : ważność stypulacji bez względu na użyte słowa, byleby odpowiedź dłużnika była zgodna co do treści z pytaniem wierzyciela) niegraniczone praktyczne zastosowanie kontraktów werbalnych: posag, odsetki, poręczyciel, kara umowna, in solidum, sprzedaż i kupno odrębnymi stipulatio)
obligatio unilateralis stricti iuris - causa abstractionis np. obligatio naturalis → obligatio civilis, ex delictu → ex stipulatu
skargi : legis actio per iudiciis postulationem (proces legisakcyjny) - condictio certae creditae pecuniae, condictio certae rei, actio ex stipulatu (proces…
… aes et libram lub iudicatum → solutio per aes et libram (mancypacja przedmiotu świadczenia - uroczyste zwolnienie dłużnika z długu) zobowiązanie powstałe za pomocą aktu formalnego → wykonanie zobowiązania, ale brak formalnego zwolnienia z długu → wedle ius civile creditor mógł wystąpić z actio o wykonanie zobowiązania → exceptio doli (ius honorarium) = ope exceptionis
Gai 3, 173: Est et alia species…
…. brak diligentia diligentis patris familiae → tylko, gdy dłużnik czerpał korzyści ze zobowiązania
wyjątkowo za culpa levis in concreto, tj. brak diligentia quam sui rebus adhibere potest → w zależności od charakteru stosunku prawnego i etapu rozwoju ius civile
D. 50,16,226 (Paulus libro primo manulaium): Magna negligentia culpa est: magna culpa dolus est. Wielkie niedbalstwo stanowi winę: wielka wina…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)