Gai, Institutiones → res corporales/res incorporales → obligationes/ ius quod ad res pertinet (prawa majątkowe# prawa władcze nad res corporales)→ brak definicji
creditor = reus credendi (credere) → debitor (dehabere)
ex delicto → iusiurandum/sponsio→ręczenie obowiązku świadczenia za dłużnika
nexum → plebejusze (nexi) → do lex Potelia Papiria de nexis z 326 a.Ch. (usunięcie materialnego węzła między wierzycielem/creditor a dłużnikiem/debitor)
Lex Potelia Papiria de nexis (Livius, VIII, 28, ed. Foster, Cambridge, 1926)
Eo anno plebi Romanae uelut aliud initium libertatis factum est quod necti desierunt ; mutatum autem ius ob unius feneratoris simul libidinem, simul crudelitatem insignem. L. Papirius is fuit, cui cum se C. Publilius ob aes alienum paternum nexum dedisset, quae aetas formaque misericordiam elicere poterant, ad libidinem et contumeliam animum accenderunt. [ut] florem aetatis eius fructum aduenticium crediti ratus, primo perlicere adulescentem sermone incesto est conatus ; dein, postquam aspernabantur flagitium aures, minis territare atque identidem admonere fortunae; postremo, cum ingenuitatis magis quam praesentis condicionis memorem uideret, nudari iubet uerberaque adferri. quibus laceratus iuuenis cum se in publicum proripuisset, libidinem crudelitatemque conquerens feneratoris, ingens uis hominum cum aetatis miseratione atque indignitate iniuriae accensa, tum suae condicionis liberumque suorum respectu, in forum atque inde agmine facto ad curiam concurrit ; et cum consules tumultu repentino coacti senatum uocarent, introeuntibus in curiam patribus laceratum iuuenis tergum procumbentes ad singulorum pedes ostentabant. uictum eo die ob impotentem iniuriam unius ingens uinculum fidei iussique consules ferre ad populum ne quis, nisi qui noxam meruisset, donec poenam lueret in compedibus aut in neruo teneretur ; pecuniae creditae bona debitoris, non corpus obnoxium esset. ita nexi soluti, cautumque in posterum ne necterentur. prawo klasyczne→ vinculum iuris → obligare → stosunek prawny debitor/ creditor prawo poklasyczne → definicja prawna zobowiąznia → Instytucje i Digesta Justyniana
I,3,13 : Obligatio est iuris vinculum quo necessitate adstringimur alicuius solvendae rei secundum nostrae civitatis iura (ligare → solvere)
Zobowiązanie jest iuris vinculum, który zmusza nas do świadczenia pewnej rzeczy, zgodnie z prawami naszego państwa.
D. 44,7,3 pr . (Paulus libro secundo institutionum) Obligationum substantia non in eo consistit, ut aliquod corpus nostrum aut servitutem nostram faciat, sed ut alium nobis obstringat ad dandum aliquid vel faciendum vel praestandum. dare → facere → praestare (danie→ czynienie→ świadcz e nie/uiszczenie odszkodowania
(…)
…. Następny podział [zobowiązań] sprowadza się do czterech rodzajów: są bowiem zobowiązania ex contractu (zaciągnięcia), albo quasi ex contractu (jak gdyby z zaciągnięcia), albo ex delictu (czynu niedozwolonego,występku), albo quasi ex delictu (jak gdyby z czynu niedozwolonego,występku).
obligationes civiles/pretoriae (ius civile→ ius honorarium → ius gentium) → w opozycji do obligationes naturales
I. 3,13…
… constituit, quae etiam honorariae vocantur. Ogólny zaś podział wszystkich zobowiązań sprowadza się do dwóch [ich] rodzajów. Bowiem są one albo zobowiązaniami ius civile, albo zobowiązaniami prawa pretorskiego. Zobowiązania ius civile są te, które ustanowione zostały przez ustawy, albo - w sposób pewny - uznane przez ius civile. Pretorskie zobowiązania, zwane także urzędniczymi, są te, które ustanowił pretor…
… obligatio. elementy zobowiązania → względny charakter (inter partes)→ obowiązek spełnienia świadczenia (zasadniczo dług + odpowiedzialność) → zaskarżalność (pierwotnie kontrakty i delikty/ochrona ius honorarium/poszerzanie ochrony ius civile)
debitum (dług) →obowiązek prawny wykonania świadczenia)
odpowiedzialność (podstawa dochodzenia pretensji przez wierzyciela)
odpowiedzialność bez długu → zastaw…
… lecz dlatego, że nie można domagać się zwrotu dokonanego świadczenia, chociaż bowiem mówi się niewłaściwie, że natruralni dłużnicy są zobowiązani, to - nie bez pewnego nadużycia - mogą być [oni] uznani za dłużników; ci zaś, którzy przyjmują [od nich] świadczenie traktowani są tak, jakby przyjęli debitum.
prawo kalsyczne → kontrakt alieni iuris ze swoim pater familias lub osobami trzecimi - kontrakt zawarty przez niewolnika - brak…
… zobowiązanie, czy naturalne, czy wedle ius civile, czt też wedle ius honorarium oraz to, czy zostało zawarte verbis, czy przez [nieformalny] consensus. Jakiekolwiek bowiem byłoby to zobowiązanie, które istaniało wcześniej, może ulec słownej novatio.
obligatio naturales → novatio → obligatio ius civile
D. 16,2,6 (Ulpianus libro 30 ad Sabinum): Etiam quod natura debetur, venit in compensationem…
…)
legat per damnationem (z nałożenia obowiązku - actio in personam o przeniesienie własności)
niektóre rodzaje spółki
niepodzielność świadczenia : każdy z wierzycieli może domagać się spełnienia całego - niepodzielnego świadczenia od dłużnika/spełnienie świadczenie przez jednego z dłużników zwalnia pozostałych (w prawie klasycznym litis contestatio dokonane przez jednego z dłużników lub wierzycieli…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)