Omawia zagadnienia takie jak: pojęcie giełdy pieniężnej, powstawanie giełdy, polskie giełdy pieniężne
HISTORIA POLSKICH GIEŁD PIENIĘŻNYCH
Bibliografia
Nowa encyklopedia powszechna PWN
Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku
Radziwiłł Anna, Roszkowski Wojciech: Historia 1871-1945
Buszko Józef: Historia Polski 1864-1948
Woyzbun Stefan: Giełda. Przeszłość. Organizacja obecna. Obroty.
Januszkiewicz Włodzimierz: Giełdy w gospodarce światowej
Sopoćko Andrzej: Giełda papierów wartościowych
Archeion: tom 36 - 62r. - Dobrowolski Henryk: Giełda Pieniężna w Krakowie i jej akta
Archeion: tom 46 - 67r. - Pełka Bolesław: Organizacja i historia Łódzkiej Giełdy Pieniężnej i jej akta
Giełda Pieniężna w Warszawie - sprawozdanie za rok 1929
Giełda Pieniężna w Warszawie - sprawozdanie za rok 1930
Ogólne wiadomości o giełdach pieniężnych
Pojęcie giełdy pieniężnej
Giełda pieniężna jest to organizacja mająca na celu ułatwianie transakcji kupna-sprzedaży oraz ustalanie (w wyniku ześrodkowanej podaży i popytu) właściwej w danej chwili ceny określonego przedmiotu transakcji. Giełdy pieniężne są powoływane przez państwo lub organizacje gospodarcze, niekiedy stanowią zrzeszenia zaiteresowanych osób i instytucji, głównie banków. Przedstawiciele członków giełdy pieniężnej zbierają się w ustalonym miejscu i czasie celem zawierania transakcji kupna-sprzedaży wartościami dopuszczonymi do obrotu - papierami wartościowymi o stałym oprocentowaniu, akcjami, dewizami i pieniędzmi zagranicznymi. Transakcje mogą być zawierane bezpośrednio między uczestnikami lub za pośrednictwem maklerów, a kursy dokonanych transakcji są ogłaszane na cedule giełdowej. Pierwsza giełda pieniężna powstała w Anglii w roku 1554, dziś istnieją one we wszystkich większych ośrodkach finansowych.
Powstawanie giełdy
W [7] znaleźć można ciekawe spostrzeżenia dotyczące procesu powstawania giełd. Poznanie tego zagadnienia pomaga zrozumieć specyficzny charakter tych instytucji. Są one ciągle jeszcze żywym przykładem organizacji rodzących się spontanicznie, tzn. takich, których struktury tworzą się naturalnie, bez dominacji planowego rozdziału kompetencji i procedur działania. Dotyczy to oczywiście giełd o najstarszych tradycjach (Londyn, Amsterdam, Zurich, Nowy Jork). W później tworzonych giełdach kształtowanie struktury i zasad funkcjonowania miało bardziej kompleksowy charakter. Wynikało to w części z dążenia do przyjęcia istniejących, renomowanych rozwiązań. Niemniej jednak ów naturalny mechanizm jest w instytucji giełdy najbardziej widoczny, szczególnie gdy porównujemy go ze strukturą dużych przedsiębiorstw. Mimo całego prawno-biurokratycznego sztafarzu, giełda w dalszym ciągu bardziej przypomina zwykły dom aukcyjny (tyle że dzieje się tu wiele aukcji jednocześnie) niż złożony układ zależności dużej firmy produkcyjnej.
(…)
….
Nadzór nad giełdami pieniężnymi był sprawowany przez komisarza giełdowego, mianowanego przez ministra skarbu. Koszty tego nadzoru ponoszą właściwe giełdy. Na zasadzie art. 1-go prawa giełdowego niemieckiego, rządy poszczególnych państw, w obrębie których znajdują się giełdy, mogły bezpośredni nadzór nad giełdami przekazać organom handlowym, t.j. izbom handlowym, korporacjom kupieckim itp.
Członkami giełd pieniężnych mogli być wpisani do rejestru handlowego kupcy i spółki handlowe, a o przyjęciu członków giełdy decydowała rada giełdowa w granicach określonych w statucie. Ostatecznie jednak o przyjęciu w poczet członków giełdy decydowała izba handlowa, względnie Minister Skarbu.
Przedmiotem obrotów na giełdzie pieniężnej mogły być:
papiery wartościowe
weksle
czeki
przekazy
waluty
monety…
… nadzór nad działalnością giełdy sprawowało Ministerstwo Skarbu za pośrednictwem komisarza giełdowego. Organem wykonawczym była Rada Giełdowa. Członkami giełdy były towarzystwa akcyjne, spółki firmowe, banki miejscowe z terenu całej Polski.
Giełda Pieniężna w Łodzi miała spełniać rolę lokalnego rynku w zakresie obrotu papierami wartościowymi (akcje, obligacje, listy zastawne, przekazy pieniężne…
… się aż do wprowadzenia w życie polskiej ustawy na austriackiej ustawie z 1 kwietnia 1875 r. o organizacji giełd. Uroczyste otwarcie Giełdy nastąpiło 20 marca 1919 r. i wówczas ustalono pierwsze kursy ogłoszone w cedule giełdowej.
Statut stwierdzał, iż członkami giełdy mogły być wpisane do rejestru handlowego osoby fizyczne i prawne przyjęte przez Radę Giełdową. Państwowe Zakłady kredytowe (banki) mogły być członkami, niezależnie od tego, czy były wpisane do rejestru handlowego. Członkom Giełdy przysługiwało prawo uczestnictwa w zebraniach giełdowych i zawerania transakcji. Zebrania giełdowe mogły się odbywać w każdy dzień powszedni w wyznaczonych przez Radę godzinach w lokalu Giełdy. Ustalanie kursów i układanie ceduły giełdowej należało do maklerów przysięgłych pod przewodnictwem dyżurnego członka Rady.
Ważne znaczenie…
… miały stosowane na Giełdzie uzanse. Były one wzorowane na uzansach Giełdy Wiedeńskiej. Dotyczyły sposobów przeprowadzania transakcji bezpośrednio między stronami czy z pomocą pośredników, terminu i sposobu dostawy przedmiotu transakcji, np. akcji, zapłaty ceny kupna, prawa poboru papierów wartościowych, zwłoki w wypełnianiu umowy, niewypłacalności i postępowania w wypadkach niewypłacalności. Walory…
… składało się z członków giełdy. Członkami giełdy były towarzystwa akcyjne, stowarzyszenia udziałowe, spółki firmowe, przedsiębiorcy oraz kupcy wpisani do ksiąg kupieckich w Łodzi lub w sąsiednich miastach. Organem wykonawczym i przedstawicielem zgromadzenia był Komitet Giełdowy. W jego skład weszli reprezentanci łódzkiego przemysłu włókienniczego. Prezesem został Karol Scheibler, sekretarzem Stefan…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)