To tylko jedna z 9 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
1 Geologia Ogólna Procesy egzogeniczne 6 Oceany & morza Cz I: wstęp, erozja, transport Rozmieszczenie mórz na Ziemi 3 Wstęp: oceany i morza Morza i oceany pokrywają 70.8% powierzchni ziemi Największa głębina 11,035 m – Rów Mariański Średnia głębokość oceanów: ok. 3.8 km Objętość wody morskiej: 1.35 billion kilometrów sześciennych Ponad połowa: w Pacyfiku 4 Ruchy wody morskiej odpowiadają za geologiczną 'pracę' morza: erozję, transport i depozycję osadów Mechanizmy – ruchy wody: • falowanie, • prądy przybrzeżne, • prądy pływowe, • prądy oceaniczne 5 Inne kluczowe aspekty Biologiczne/paleontologiczne: Środowisko życia - wczesne organizmy i etapy ewolucji; bogactwo skamieniałości Wpływ na klimat i cyrkulację wody Geotektonika: powstawanie skorupy i jej destrukcja Złoża mineralne 6 Punkty dyskusji: Cechy środowiska morskiego Cyrkulacja wód oceanicznych Mechanizmy erozji morskiej Transport & sedymentacja w środowisku oceanicznym i morskim 2 7 Zasolenie (1) Normalne stężenie soli w wodzie morskiej: 33 do 37‰ (średnio 3.5%) Główne składniki : sód i chlor Na ponad 99.9 % zasolenia mórz składa się osiem jonów: Cl, Na, SO4, Mg, K, HCO3, Br 8 Zasolenie (2) Kationy są dostarczane z lądów pzez rzeki – jako roztwory pochodzące z wietrzenia Rocznie rzeki dostarczają do mórz 2.5 miliardy ton rozpuszczonych substancji Główne aniony w wodzie morskiej pochodzą z płaszcza Ziemi. Główne substancje dostarczane przez erupcje wulkaniczne i źródła hydrotermalne w grzbietach śródoceanicznych to: H2O (para wodna), CO2, Cl1- oraz SO42- 9 Zasolenie (3) Cl1- oraz SO42- opadają z deszczem (też wprost do oceanów) Inne źródło jonów: pyły dostarczane z pustyń do oceanów The Global Dust Belt. A 20 day average of SCIAMACHY AAI in June 2004 shows the spatial distribution of desert dust, called the Global Dust Belt (Prospero et al. 2002). Note Saharan dust being transported over the Atlantic Ocean. (image: M. de Graaf, KNMI) ZAUWAZ: PYŁ Z SAHARY DOSTARCZANY DO ATLANTYKU Spływ powierzchniowy – wody rzeczne/słodkie i osad; Amazonka (z lewej) i Rio de La Plata (z prawej) (USGS) Źródła hydrotermalne w strefach wulkanizmu podmorskiego, n.p. grzbietu oceanicznego (tutaj Łuku Mariańskiego) dostarczają CO2 & substancje mineralne (USGS) 3 Kontekst tektoniczny łańcucha wysp wulkanicznych Łuku Mariańskiego i wulkanizmu podmorskiego ze źródłami hydrotermalnymi (smokers) z CO2 & substancjami mineralnymi (USGS) 14 Temperatura i pojemność cieplna: wpływ na klimat Rozpiętośc temperatur na lądzie: 1460 C Najwyższa: 580C (Pustynia Libijska)
(…)
… przez podmorskie: trzęsienia ziemi,
lub osuwiska (też ogromne przypadki cielenia się
lodowców)
Ogromna długość (l = kilkaset km) i prędkość fali
Długi okres : ok 15 min
Wysokość: na oceanie – kilka m, przy brzegu do 40 m
29
Fala stojąca = grzbiety nie rozchodzą się poziomo
(najcz na jeziorach i zamkniętych morzach)
Przyczyny:
Zmiany ciśn. atmosf.
Lekki wiatr
Wstrząs sejsmiczny
30
5
Seiche na Bałtyku 15-16 XII 1932
Pływy
Wznoszenie i opadanie poziomu morza ~ 2x w
skali doby
Wywołane przyciąganiem Księżyca i Słońca
Pływy znane już były Arystotelesowi. Pliniusz
Starszy znał ich generalną przyczynę, Newton
opisał fizykę procesu.
32
Pływy
Pływy syzygialne i kwadraturowe
Pływy
Pływy a prądy wiatrowe
Amplituda:
Oceany i morza otwarte: kk cm – 2 m
Zatoki, cieśniny: kk m – kkn m
Morza zamkniete: nieznaczna, np. w Świnoujściu:
18 mm; M. Śródz: 30 cm
Prądy morskie wywołane przez wiatr:
powierzchniowe
Prądy pływowe: sięgają głęboko, nawet do
300 m głęb. (Indonezja)
Prędkość prądów pływowych: szybkie w zatokach i
cieśninach = prędkości górskich rzek:
Kan. La Manche : 400 cm/s
Ujście Amazonki: 700 cm/s
35
36
6
Rozwój erozji brzegu
Erozja morska:
erozja brzegu:
•
•
•
•
hydrauliczna,
mechaniczna,
chemiczna (korozja…
… podniesiona - powstanie: przy szybkiej regresji
morskiej (poziom morza opada/ląd się podnosi)
Platforma abrazyjna
Platforma abrazyjna - powstanie: erozja brzegu
przy powolnej transgresji morskiej
Transport materiału w
morzu:
przez fale i prądy przybrzeżne,
Nisza
erozyjna
przez prądy pływowe,
przez prądy głębokomorskie,
Książkiewicz 1972
przez podmorskie ruchy masowe.
Tempo zmian poziomu morza a erozja
46
Transport materiału przez falowanie
Ripplemarki falowe
(dolny reżim przepł.)
Cechy:
- symetryczne formy dna
- wysokość: 0.5 – 3 cm
- uziarnienie: <0.7 mm (<piasek
średnioziarnisty)
- struktura: laminacja złożona, dwukierunkowa
-----------------------------------------------------------Przypomnienie: Podstawa falowania – głębokość do
której dociera efektywna energia fal
48
8
Podmorskie ruchy masowe…
…),
biologiczna (bioerozja);
erozja dna
(usuwanie deponowanego materiału).
37
Klify
Wybrzeże erozyjne
Hawaje
Południowa Portugalia
Wyrównywanie wybrzeży
Odmłodzenie erozji
morskiej:
• terasy podniesione,
• powierzchnie/platformy/
terasy abrazyjne
Książkiewicz 1972
42
7
Morska terasa podniesiona
& platforma abrazyjna
Platforma abrazyjna
Klif
Nisza erozyjna
Platforma abrazyjna
Platforma akumulacyjna
Terasa…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)