To tylko jedna z 18 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
1 GEOLOGICZNA DZIAŁALNO ŚĆ MORZA Geologiczna działalność morza ma zarówno charakter niszczący – erozyjny jak i twórczy. Erozja przejawia się przede wszystkim oddziaływaniem na brzeg i dno w pobliŜu brzegu. Jej przyczyną jest ruch wody morskiej. Są to: • pływy – wywołane przyciąganiem Słońca i KsięŜyca • falowanie – związane głównie z oddziaływaniem wiatru (uderzenia wiatru o powierzchnię wody) • pr ą dy morskie – wywołane wiatrami stałymi oraz róŜnicami właściwości fizycznych i chemicznych wód morskich. Pływy to okresowe wahania poziomu morza, które powstają w wyniku przyciągania Ziemi przez KsięŜyc i w mniejszym stopniu przez Słońce. Największe pływy obserwujemy w czasie nowiu i pełni KsięŜyca, gdy Ziemia, KsięŜyc i Słońce znajdują się na jednej linii. Na linii łączącej Ziemię z KsięŜycem powstaje przypływ, zaś na linii prostopadłej odpływ. W wyniku ruchu obrotowego w ciągu doby mamy dwukrotnie przypływ i dwukrotnie odpływ. Największe pływy obserwujemy w czasie nowiu i pełni. Pływy syzygijne powstają gdy KsięŜyc i Słońce ułoŜone są w jednej linii względem Ziemi. Pływy kwadraturowe (kwadrowe) w sytuacji gdy KsięŜyc jest w pierwszej lub ostatniej kwadrze. Wielkość tego zjawiska zaleŜy od szerokości geograficznej i pory roku, a takŜe głębokości zbiornika, jego wielkości i rozczłonkowania linii brzegowej. Na otwartych wodach oceanów amplituda pływów nie przekracza 1 m. Na Bałtyku 2 cm, w zatoce Fundy w Kanadzie do 15 m. Energia pływów jest wykorzystywana do produkcji energii elektrycznej. 2 Zatoka Fundy - odpływ i przypływ Najwi ę ksze pływy Falowanie jest wywołane głównie oddziaływaniem wiatru na powierzchnię wody. W otwartym oceanie fale są symetryczne a ruch cząstek wody następuje po okręgu. Głębokość falowania sięga 50-100 m, a na oceanach nawet do kilkuset metrów. Wysokość fali średnio 2-6 m w czasie sztormu kilkanaście m. Głębokość na której zanika ruch falowy odpowiada zwykle ½ długości fali –
(…)
… zaleŜy od: siły fal i prędkości pływów, kształtu linii brzegowej w
poziomie i pionie i budowy geologicznej oraz prędkości prądów morskich.
Erozja wywołana działaniem wody polega na odrywaniu i rozmywaniu skał brzegu.
Ścieranie skał podłoŜa okruchami skalnymi transportowanymi przez wodę (równieŜ lód i
wiatr) wskutek tarcia i wzajemnych uderzeń – nazywa się abrazją.
Na brzegach niskich działalność…
…
Bariery – w płytkich morzach fala moŜe
załamywać się daleko od brzegu
(kilka lub kilkanaście kilometrów).
Powstają wały piaszczyste, które mogą
na stałe wystawać nad poziom morza.
Na Adriatyku nazywają się lido,
PrzybrzeŜna, płytkowodna część morza
pomiędzy barierą piaszczystą
a brzegiem nazywana jest laguną.
Mierzeje i kosy – powstają z niesionego przez prąd morski wzdłuŜ wybrzeŜa materiału
w miejscu…
…)
•
prądy morskie – wywołane wiatrami stałymi oraz róŜnicami właściwości
fizycznych i chemicznych wód morskich.
Pływy to okresowe wahania poziomu morza, które powstają w wyniku przyciągania
Ziemi przez KsięŜyc i w mniejszym stopniu przez Słońce. Największe pływy
obserwujemy w czasie nowiu i pełni KsięŜyca, gdy Ziemia, KsięŜyc i Słońce znajdują się
na jednej linii. Na linii łączącej Ziemię z KsięŜycem…
… wysokości – nawet 40 m i więcej i
mogą stać się przyczyną kataklizmu. (O tsunami moŜna teŜ przeczytać w wykładzie o
trzęsieniach ziemi)
4
Prądy oceaniczne
W ocenach występują stałe prądy morskie, które przemieszczają ogromne masy wody
na
odległość
wielu
tysięcy
kilometrów. WyróŜnia
się
prądy
powierzchniowe,
podpowierzchniowe, denne i wznoszące. Przyczyną ich powstawania są stałe wiatry
oraz
róŜnice…
… do brzegu (wybrzeŜe Dalmacji)
lidowo- lagunowe – powstają w wyniku usypania piaszczystego wału równoległego do
brzegu (lido), część morza odcięta wałem nosi nazwę laguny;
na niŜszych szerokościach geograficznych rolę wałów piaszczystych przejmują rafy;
dzieje się tak tylko na wybrzeŜach podlegających pływom morskim (np. Laguna
Wenecka, Zatoka Meksykańska).
16
WybrzeŜe lagunowe Wenecji
zalewowe – wskutek…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)