Hipoteza Ewangelii pierwotnej ( Urevangeliumshypothese )
Wysunął ją G.E. Lessing. Pokrewieństwo Ewangelii synoptycznych tłumaczył on tym, że pochodzą one od jednej, zagubionej, aramejskiej Ewangelii, a mianowicie od wspomnianej przez św. Hieronima Ewangelii Nazarejczyków. Różnice między Ewangeliami kanonicznymi wynikają z różnych tłumaczeń tej pierwotnej Ewangelii. I.G. Eichhorn rozwinął tę hipotezę twierdząc, że Ewangelie kanoniczne nie pochodzą wprost od Ewangelii pierwotnej, lecz częściowo od Ewangelii od niej pochodzących, częściowo są zależne od innych źródeł.
Teoria ta oparta była jedynie na przypuszczeniach, nie mogła być zweryfikowana na tekstach; dlatego nie przyjęła się, ale została odnowiona w czasach współczesnych.
Hipoteza tradycji ustnej (Traditionshypothese) W przeciwieństwie do poprzedniej hipotezy najpierw I.G. Herder, a następnie w rozbudowanej formie I.C.L. Gieseler sformułowali tezę, że ewangeliści niezależnie od siebie opierali się na ustnej tradycji. Wyobrażano sobie, że tradycja ta miała ściśle określoną formę: poprzez ciągłe powtarzanie tych samych słów i opisów wydarzeń w ustnym nauczaniu przyjęła ona utrwaloną formę i została następnie przetłumaczona z języka aramejskiego na grecki, i to w dwóch ujęciach:
judeo- i pogańskochrześcijańskim; na nich bazowali synoptycy.
Nie ulega wątpliwości, że przed zredagowaniem Ewangelii wielką rolę odegrała tradycja ustna. Wielu egzegetów podkreślało jednak, że skomplikowanego problemu zgodności i rozbieżności między Ewangeliami synoptycznymi nie da się wyjaśnić bez przyjęcia zależności literackich (a więc zależności od źródeł pisanych). W czasach nowożytnych ponownie podkreślono rolę tradycji ustnej w procesie tworzenia się Ewangelii.
Hipoteza fragmentów lub małych opowiadań (Fra gmenten- oder Digesenhypothese) Za twórcę tej hipotezy uważa się zazwyczaj F.D.E. Schleiennachera, ale H. Weisweiler wykazał, że niesłusznie. Schleiermacher wyraził pogląd, że Łukasz nie miał do dyspozycji ani Ewangelii pierwotnej, ani innych, które by przedstawiały całe życie Jezusa, lecz dużo pisemnych zapisków, które swoje powstanie nie zawdzięczały zainteresowaniom biograficznym, lecz potrzebom praktycznym. Łukasz miał być jedynie zbieraczem (SamI71Ier) i wprowadzającym porządek (Ordner). Teoria Schleiermachera nie znalazła szerszego oddźwięku; jego nieświadomym kontynuatorem w 1953 r. okazał się jedynie W.L. Knox.
W hipotezie tej słusznie zwraca się uwagę na redakcyjną działalność ewangelistów, ale nie wyjaśnia ona podobieństw nie tylko między paralelnymi perykopami, lecz także w układzie całych Ewangelii.
Hipoteza wzajemnego korzystania
(…)
… daleko idąca zgodność; różnice polegają jedynie na różnych nazwach tych samych gatunków, a niekiedy także różnie określana jest ich funkcja, ich Sitz im Leben.
Ad 4. Ostatnie zadanie Formgeschichte: opisać historię materiału tradycji „aż do jej literackiego ujęcia w różnych Ewangeliach” dotyczy nie tylko pojedynczych materiałów, lecz także całych ksiąg Ewangelii, a więc także „ram”, i polega na badaniu…
…:
- Ewangelia Marka jest najstarsza i korzystali z niej jako ze źródła Mateusz i Łukasz;
- Mateusz i Łukasz korzystali ponadto z innego źródła, które zaginęło, ale można je odtworzyć. Zawierało ono głównie wypowiedzi i mowy Jezusa, stąd jego nazwa: źródło mów (Spruchquelle) lub w skrócie: Q (od Quelle - źródło);
- nadto w Ewangelii Mateusza znalazło się trochę, a znacznie więcej w Ewangelii Łukasza, materiału…
…, się również w Ewangelii Mateusza. Spośród 666 wierszy Ewangelii Marka ponad 600 znalazło się w Ewangelii Mateusza. Ponieważ Mateusz ciągle skraca rozwlekły styl Marka, wyprowadza się wniosek, że z małymi wyjątkami Mateusz przejął cały materiał Marka. Natomiast w Ewangelii Łukasza tylko około 350, wierszy pochodzi z Ewangelii Marka.
Uzasadnienie tezy o istnieniu pisanego źródła Q
Oprócz wspólnego materiału zaczerpniętego z Ewangelii Marka, Mateusz i Łukasz mają jeszcze około 200 wierszy wspólnych, których nie ma w Ewangelii Marka. Zawierają one prawie wyłącznie wypowiedzi Jezusa. Przyjmuje się, że pochodzą one ze źródła Q, zawierającego logia (wypowiedzi) Jezusa. W Ewangelii Mateusza znajdują się one przede wszystkim w pięciu mowach: rozdziały 5- 7; 10; 13; 18; 23-25; w Ewangelii Łukasza zwłaszcza w: 3,7-4,13; 6,20-7,35…
…-i Proto-Łk J
(pośredni)
Mk-i (pośredni)
Ost. red. Mt Ost. red. Mk Ost. red. Łk/Dz
Ost. red. J
Boismard zmodyfikował i jeszcze bardziej skomplikował swoją hipotezę w trzecim tomie swej „Synopsy” z 1977 r. Największą innowacją było wyróżnienie dwóch faz w działalności redaktorskiej ewangelisty lana (J IIA i J IIB) oraz uznanie zależności Jana, na etapie J IIB, od Ewangelii synoptycznych w ich obecnej…
… paruzji Jezusa i końca świata, a w takiej sytuacji nie było po co spisywać ostatnich wydarzeń w formie książki. Obydwa momenty bardzo radykalizują problem powstania ewangelicznego przekazu. Posługując się metodą konstruktywną. Dibelius opracował rozwiązanie tego problemu w formie słynnej „teorii kazania” (Predigttheorie). Kazanie uznał on za istotną funkcję pierwotnej gminy i za Sitz im Leben pierwszych…
… zrekonstruowanie na podstawie mów z Dziejów Apostolskich i 1 Kor 15,3 nn. wzorcowego kazania, które pochodziłoby od gminy pierwotnej, gdyż z jednej strony mowy te wyraźnie zdradzają „Łukaszową kompozycję”, a z drugiej strony w ujmowaniu śmierci Jezusa nie są zgodne z formułami wiary. Sądzi on, że „kerygmat” mów z Dziejów - sumaryczne ujęcie życia Jezusa - nie był początkiem synoptycznej tradycji o Jezusie…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)