Zamiar sprawcy (i bezpośredni i ewentualny) ma sens tyko gdy jest zrelacjonowany do konkretnych znamion typu czynu zabronionego. Nie ma zamiaru „w ogóle”, jest tylko umyślność związana z konkretnym typem czynu zabronionego. Ten sam typ może być nieumyślną realizacją znamion jednego typu czynu zabronionego a umyślną innego typu czynu zabronionego. Wracamy do przykładu sąsiada. Podpala tą chałupę i nie wie o tym, że w środku siedzą ludzie. Ten sam czyn w perspektywie znamion zniszczenia mienia będzie czynem umyślnym, w perspektywie skutku w zakresie życia i zdrowia będzie to czyn nieumyślny, bo nie miał świadomości, ze to co robi jest równocześnie zabijaniem człowieka. Dlatego zawsze trzeba zrelatywizować swoją wypowiedź do konkretnych znamion, ja mogę powiedzieć, ze sprawca umyślnie zrealizował znamiona zniszczenia mienia, a nie, że działał w ogóle umyślnie. Jeżeli jest to relatywizacja znamion do typu konkretnego czynu zabronionego to musimy powiedzieć jeszcze coś więcej, że to jest relatywizacja do wszystkich znamion tego typu czynu zabronionego. A więc wszystkie znamiona opisujące stronę przedmiotową muszą być objęte umyślnością, nie mówimy o znamionach podmiotowych, bo jak umyślnością objąć motyw działania. Ale należy pamiętać, że jednym ze znamion strony przedmiotowej jest znamię charakteryzujące sprawcę, czyli to co konstytuuje przestępstwa indywidualne. Np. to, że sprawca jest funkcjonariuszem publicznym, albo, że ofiara jest osobą małoletnią, albo, że sprawca jest osobą, która jest szczególnie zobowiązana do opieki nad małoletnim. Niby są to znamiona podmiotowe opisujące sprawcę ale od strony przedmiotowej, obiektywnej i tych znamion sprawca również musi być świadomy.
Co w tych znamionach może być problematyczne?
Po pierwsze - sprawca musi obejmować umyślnością także kwestię związku przyczynowego, a więc musi mieć świadomość możliwości wystąpienia tej drogi na której się skutek zrealizował. Jeżeli taj świadomości zabraknie nie można przyjąć umyślności. Umyślność obejmować musi związek przyczynowy, możliwość realizacji na tej drodze na której skutek wystąpił.
Po drugie - problem może być z tzw. znamionami ocennymi np. takie znamię „kto rozpowszechnia pornografię”. Jak kodeks posługuje się pewnymi znamionami ocennymi to siłą rzeczy te oceny mogą być różne, każdy może mieć swoją, dla jednego coś będzie zniewagą, dla innego nie. Czy w takim przypadku trzeba przyjąć, ze brak jest umyślności po stronie sprawcy? Czy należy przyjąć, że sprawca nie miał świadomości, że rozpowszechnia pornografię, bo jemu się wydawało, że to jest co innego? Oczywiście gdybyśmy tak powiedzieli to byśmy szalenie zrelatywizowali prawo karne, a w istocie doprowadzili do tego, że nie dałoby się nikogo skazać z takich przepisów, które posługiwałyby się znamionami ocennymi. Sposób wyjścia z tego jest taki, że
(…)
… i tak samo pyta czy sprawca miał świadomość tego rdzenia znaczeniowego. Są oczywiście takie wyobrażenia, takie przedstawienia co do których natury pornograficznej nikt nie ma wątpliwości, jak będziemy się cofać coraz dalej od tego rdzenia to coraz więcej osób będzie miał wątpliwości aż osiągniemy pewną masę krytyczną, gdzie spór będzie już tak daleko idący, że prokurator wtedy nie wszczyna postępowania…
… tylko do znamion konkretnego typu czynu zabronionego. Przykład: jest teściowa, zięć i córka. Zięć chciał teściową otruć, bo chciał zagarnąć majątek, więc przygotował herbatkę z arszenikiem, ale pechowo żona wypiła tą herbatę i zmarła. Powstaje pytanie czy sprawca dopuścił się umyślnego pozbawienia życia, czy nieumyślnego. Prokurator zapyta czy chciał pan to zrobić? Sprawca odpowie, że absolutnie nie chciał swojej…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)