Joanna Duda
Sylwester Skalski
Znaczenie prawa średniowiecznego dla teologii średniowiecznej
We współczesnych tendencjach Średniowiecze jest okresem ciemnym, w którym autorytety kulturalne odmawiały przyznania rozumowi należnej mu autonomii i wolności. W Wiekach Średnich poznanie według tej tendencji było podporządkowane wierze i siłom antydemokratycznym. Już w XV w. zaczęto identyfikować kulturę średniowieczną z Kościołem katolickim. W Średniowieczu Kościół posiadał przejrzysty i autorytatywny system prawny, swoje sądy, przywileje i kary. Była to wielka machina, z którą należało postępować ostrożnie. System ten żądał ofiarnej służby i pobudzał do żarliwej pobożności. Kościół jako wielki system miał ogromny wpływ na społeczne i polityczne życie narodów europejskich. Jako zorganizowana instytucja mógł pomagać w rządzeniu państwami, dysponując zastępami najlepiej wykształconych ludzi. W wielu dziedzinach życia Kościół był wręcz zmuszony do przyjmowania tych funkcji, które są domeną nowożytnego państwa: zajmował się dyplomacją, organizował szkoły i uniwersytety, nauczał ludzi rzemiosł, uprawy roli, hodowli bydła, budowy domów, dróg i mostów, był też organizatorem opieki zdrowotnej.
Z celami reformy gregoriańskiej wiązała się tendencja wprowadzenia w Kościele jednolitego, uniwersalnego prawa stanowionego przez papieża. Realizacja tego postulatu oznaczała rozdzielenie prawa kanonicznego od świeckiego. Jednakże to rozdzielenie praw nie przekreślało jedności prawa jako idei. Tomasz z Akwinu stawia przed wszelkim prawem cel chrystocentryczny. Według niego prawo świeckie zmierza do tego celu pośrednio poprzez zapewnienie sprawiedliwości i zabezpieczenie pokoju, co służy promocji cnót. Natomiast pracodawca kościelny ma na celu wprost, bezpośrednio zbawienie dusz. Prawo kościelne posiada trzy funkcje:
ujmuje i wyraża struktury Kościoła - prawo ujmuje w prawa i konkretyzuje „kształt” Kościoła, łącząc przy tym równość wszystkich wiernych i hierarchiczność;
organizuje aktywność Kościoła - za pomocą prawa organizuje się funkcjonowanie instytucji kościelnych, w tym głoszenie słowa i sprawowanie sakramentów;
normuje dyscyplinę kościelną - dyscyplina, która wynika z wiary, obejmuje zadania związane ze sprawowanymi urzędami i zachowania wiernych.
Prawo, nie tylko kościelne, ale również świeckie, miało wielkie znaczenie dla teologii średniowiecznej, co zostanie ukazane w niniejszym referacie. Najpierw zostanie omówione prawo świeckie i kanoniczne w średniowieczu i jego znaczenie w społeczeństwie tamtych czasów. Następnie zostanie scharakteryzowana średniowieczna teologia, a w ostatnim punkcie zostanie omówiony wpływ i znaczenie prawa dla teologii w Średniowieczu.
(…)
… były jedną nauką. Dopiero później prawo kanoniczne stało się samodzielną dyscypliną nauki. Stało się to z chwilą powstania Dekretu Gracjana, zaś powstanie uniwersytetów było ściśle powiązane z rozwojem kanonistyki. Na prawo kanoniczne światło rzucają teologia dogmatyczna (dogmaty są fundamentem kanonów), teologia moralna (prawo kanoniczne stanowi z nią wspólnie teologię praktyczną), teologia pasterska…
… Aleksandra III), Alberta z Benewentu (późniejszego papieża Grzegorza VIII) i inni.
Ok. 1140 r. powstał Dekret Gracjana. Dzieł to było wyrazem tendencji do wzmocnienia pozycji teologii. I równocześnie było pierwszym, najpełniejszym i systematycznym opracowaniem nagromadzonego kanonicznego materiału. Gracjan nawiązywał w sposób bezpośredni do dogmatyczno-kanonicznych pism Bernolda, do zbiorów prawa kościelnego Iwona z Chartes i do teologicznych sentencji Irneriusza, a także w sposób pośredni do ośmiowiecznych ksiąg penitencjalnych oraz do dziewięciowiecznych pseudoizydoriańskich zbiorów kanoniczno-eklezjologicznych. Dekret Gracjana zawiera liczne zagadnienia liturgiczne w aspekcie prawnym, teologicznym, historycznym i duszpasterskim. Zdobyte przez studia prawnicze wiadomości z liturgiki przejawiają…
…. Prawo nadaje status średniowiecznemu człowiekowi, gdyż nadaje mu miejsce względem Boga i państwa. Prawo kanoniczne i teologia były najpierw jedną dyscypliną naukową. Po Dekretach Gracjana (ok. 1140 r.) prawo kanoniczne wyodrębniło się z teologii. Teologia średniowieczna była jurysdyczną moralistyką, opartą na prymitywno-rygorystycznych dyrektywach religijno-moralnych. Duszpasterze nie interesowali…
… prawem a teologią w Średniowieczu?
Prawo a teologia w Średniowieczu
Według Grzegorza IX teologia jest królową nauk. Z tego twierdzenia wynika, że wszystkie dyscypliny naukowe, które są związane z teologią, sprawują podrzędną do niej funkcje i służą teologii. Teologia łączy się m.in. z filozofią i prawem od samego początku powstania religii chrześcijańskiej. W niniejszej pracy zostanie ukazany związek…
… do Księgi Rodzaju Stanisława z Zawady, komentarz do Ewangelii św. Jana Macieja z Łabiszyna). Podsumowując, można stwierdzić, że prawo jako naczelny regulator życia społecznego i religijnego Średniowiecza miało wpływ na wszystkie dyscypliny naukowe. Prawo było czymś najważniejszym i regulowało całe życie ludzi. Dla teologii miało znaczenie nie tylko prawo kanoniczne, ale również prawo świeckie, regulując…
… próbami rozpowszechnianie greckiej patrystyki na Zachodzie;
w wieku XI twórczość teologiczna pozostawała w łączności z kontrowersjami dialektyków i antydialektyków na Zachodzie, z wprowadzeniem metody scholastycznej oraz z kwestiami spornymi, które skutkowały rozbiciem jedności między Kościołem zachodnim i wschodnim;
w XII wieku wprowadzono systematykę do teologii spekulatywno-scholastycznej…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)