PGI - Państwowy Instytut Geologiczny :: Jak zmieniał się Bałtyk
Strona 1 z 9
Jak zmieniał się Bałtyk
Jednym ze skutków globalnego ocieplenia moŜe być katastrofalny wzrost poziomu mórz i oceanów.
Aby ocenić zagroŜenie, geolodzy odtwarzają zmiany poziomu mórz, jakie zachodziły w niedalekiej
przeszłości.
Image
Powstanie Bałtyku
Bałtyk jest morzem młodym, jednym z najmłodszych na Ziemi. W ciągu ostatniego miliona lat historii naszej
planety, obszar północnej Europy, w tym współczesnego Bałtyku i Polski, kilkakrotnie pokrywały lądolody. W
trakcie kaŜdego nasunięcia lądolodu, obszar Bałtyku był intensywnie niszczony. W rezultacie, powstało rozległe
obniŜenie w skorupie ziemskiej, zajmowane obecnie przez Bałtyk. Względne róŜnice między tempem podnoszenia
się Skandynawii, a tempem wzrostu poziomu oceanu swiatowego, są głównym czynnikiem rozwoju Bałtyku. W
ciągu swojej historii, morze przeszło kilka wyraźnych faz rozwojowych. Okresowo odizolowane od oceanu było
zbiornikiem słodkowodnym, by po uzyskaniu połączenia, przekształcać się w typowe morze
wewnątrzkontynentalne.
Bałtyckie Jezioro Lodowe
Początki Morza Bałtyckiego związane są z zanikiem ostatniego lądolodu skandynawskiego. Lądolód zaczął się
wycofywać z północnej Polski ok.14000 lat temu, a ok.13000 lat temu jego krawędź znalazła się w odległości 70100 km na północ, od obecnego wybrzeŜa polskiego. Wody z topniejącego lądolodu, gromadziły się przed
krawędzią, tworząc coraz większe jeziorzyska. Około 13000 lat temu nastąpiło połączenie jeziorzysk
południowobałtyckich, w obszerny zbiornik wodny, rozciągający się od wybrzeŜy litewskich na wschodzie, po Danię
na zachodzie.
Bałtyckie Jezioro Lodowe w początkowej fazie rozwoju, ok. 13 tys. lat temu.
jezioro to, od północy, ograniczone było krawędzią lądolodu. Był to zbiornik, przez duŜą część roku zamarznięty. W
czasie krótkiego lata pływały po nim góry lodowe, dlatego nazwano go Bałtyckim Jeziorem Lodowym. Istniało
ono przez około 3000 lat, stale powiększając swoją powierzchnię, w miarę topienia się lądolodu w Skandynawii
2010-01-30
PGI - Państwowy Instytut Geologiczny :: Jak zmieniał się Bałtyk
Strona 2 z 9
Bałtyckie Jezioro Lodowe w końcowej fazie rozwoju ok. 10,3 tys. lat temu.
Osady ilaste, osadzające się na dnie Bałtyckiego Jeziora Lodowego, odznaczają się na przemian występującymi
warstewkami jasnymi, o nieco grubszym ziarnie, powstającymi latem i ciemnymi, bardziej drobnoziarnistymi, które
powstawały zimą. Osady zawierają małe ilości substancji organicznej, a nieliczne, rozpoznawalne szczątki roślinne i
zwierzęce wskazują, Ŝe zbiornik był słodkowodny, a klimat zimny, kontynentalny, z duŜymi wahaniami dobowymi.
Średnia temperatura lipca, nie przekraczała 12oC.
Morze Yoldiowe
Około 10300 lat temu, na skutek stopienia się lądolodu, w środkowej Szwecji powstało połączenie Bałtyckiego
Jeziora Lodowego z oceanem.
2010-01-30
PGI - Państwowy Instytut Geologiczny :: Jak zmieniał się Bałtyk
Strona 3 z 9
Morze Yoldiowe ok. 10 tys. lat temu.
(…)
…, a linia brzegowa przesunęła się od ok. 60 km w Zatoce Pomorskiej, 30-10 km na
środkowym wybrzeŜu, do 10-5 km w Zatoce Gdańskiej. W czasie transgresji zniszczone i zalane zostały wyspy,
istniejące na południowym Bałtyku we wcześniejszych fazach rozwoju, m.in.: Południowa Ławica Środkowa, Ławica
Słupska, Ławica Orla. Pod koniec transgresji linia brzegowa była zbliŜona do współczesnej, aczkolwiek bardziej
urozmaicona
Niektóre odcinki wysunięte były 1-2 km w morze, a w niektórych rejonach wybrzeŜa, pomimo, Ŝe poziom morza był
o ok. 2,5 m niŜszy od obecnego, morze przekroczyło dzisiejszą linię brzegową, wykorzystując istniejące obniŜenia
terenu. W końcu okresu atlantyckiego istniała juŜ większość południowobałtyckich mierzei, zalewów i jezior
przybrzeŜnych. Okres ostatnich 5000 lat odznaczał się niewielkimi…
… ze wzrostem poziomu wód w oceanie, intensywność dopływu słonych wód do
Bałtyku wzrastała i w okresie 8500-7500 zasolenie Bałtyku stopniowo wzrastało. Ten przejściowy okres nazywamy
Morzem Mastogloia, od charakterystycznych dla tej fazy okrzemek słonawowodnych z rodzaju Mastogloia. Około
7500 lat temu, wody były na tyle słone, Ŝe pojawił się w Bałtyku ślimak morski Littorina litorea, od którego
następny etap…
…, największe i najgwałtowniejsze zmiany poziomu wód,
zachodziły w późnym plejstocenie i wczesnym holocenie, w okresie pomiędzy 13.0-8,5 tys. lat temu
Krzywa względnych zmian poziomu wód w południowym Bałtyku.
Procesy te, zachodziły na powierzchniach dna morskiego, połoŜonych obecnie na głębokościach od ok. 55 do 25 m.
ppm i w odległości od 30 do 60 km od dzisiejszego wybrzeŜa południowobałtyckiego. W późnym…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)