WSTĘP DO JĘZYKOZNAWSTWA OGÓLNEGO, WYKŁAD, 25.05.11
Znaczenie i rozumienie
Rozumienie wyrażenia i znaczenie wyrażenia to nie są tożsame rzeczy.
Problem znaczenia:
Znaczenie jako referencja - jako związanego z odnoszeniem się do rzeczywistości. Wraca problem tego, w jaki sposób wyrażenie odnosi się do rzeczywistości, którą opisują. Podstawowy problem w teorii aktów mowy. Jako odnoszenie.
Znaczenie jako pojęcie - znaczeń nie ma w rzeczywistości, siedzą tylko w ludzkich mózgach. Bardzo ważne dla koncepcji de Sassure'a - kształt znaku, związek między kształtem a znaczeniem jest arbitralny - tak jest, bo tak jest i już. Jeżeli wrócić do różnych pojęć semiotycznych, to raczej w semiotyce logicznej, poza językoznawstwem nie do końca przyjmuje się teorię bilateralności znaku, ale mówi się o znakach naturalnych i konwencjonalnych. Znak konwencjonalny - odpowiadałyby de saussurowskim, znaki umyślne, znaki naturalne - objawy i obrazy. W tej perspektywie, przy założeniu, ze znaki konwencjonalne są umyślne pojawia się problem związek znaczenia znaku z zamiarem nadawcy. Co determinuje co? nie wiadomo skąd znaki znaczą, użytkownicy je wykorzystują zgodnie ze znaczeniem. Tak sobie było do lat 60-tych, gdy Grice napisał „Meaning”. Ten tekst odwołuje się do Ogdena i Richardsa - „co znaczy znaczenie”. Koncepcja Grice'a stała się źródłem dysput i kontrowersji. Jak się ten tekst czyta, to tam jest pewien problem anglocentryzmu - Grice próbuje związać ze sobą w sprytny sposób różne sensy angielskiego czasownika mean, który nie ma tego samego znaczenia w języku polskim. Ma też takie znaczenia, które w języku polskim są nie - do - oddania. Do tej pory fil. Języka zajmowali się znakami - mówili o znakach naturalnych, konwencjonalnych, oraz o znaczeniu, jako coś, co istnieje. On mówi - nie. Przyjrzyjmy się co znaczą zdania z czasownikiem mean:
A means something - A - osoba. - przetłumaczone jako - komunikuje. Bliższe - chce, w sposób nienaturalny, dać coś do zrozumienia. A chce, żeby H nabrał przekonania, że jest tak - a - tak.; jeżeli ja coś komunikuję, to właśnie na tym mi zależy - żeby przekonać, że jest tak, a tak. Ex: na miejscu zbrodni podrzucam chusteczkę do nosa, należącą do B, by detektyw pomyślał, ze B jest zamieszany w zbrodnię. Ja chcę, żeby detektyw pomyślał, że jest tak - a - tak. Natomiast nie - ja poprzez podrzucenie chusteczki komunikowałam moje zachowanie. Brakuje innych elementów. Jakich? Normalna koleją rzeczy komunikując coś - ja chcę, by odbiorca mi uwierzył, by wiedział, ze coś mu komunikuję, w przypadku podrzucania chusteczki - jeżeli detektyw będzie wiedział, że to ja podrzuciłam chusteczkę, nie będzie to coś, o co mi chodziło. A chce, żeby H rozpoznał jego intencje
(…)
… nabrał przekonania, że jest tak - a- tak w wyniku rozpoznania intencji. ; rozpoznanie intencji - uwierzenie. To ma być najważniejszy warunek. Wybiegam na jezdnię - by ktoś się zatrzymał. Policjant - ma inny sposób zatrzymania mnie. Nabranie przekonania, ze policjant chcę, żebym się zatrzymał - w wyniku rozpoznania intencji. Nie żadne naturalne znaki każą mi się zatrzymać. X means something - x…
… wiersza. Czy to jest zgodne z definicją A komunikował coś przez x… - tak. Chce zakomunikować, chce by rozpoznali intencje itd. Ale to, co powiedział, nie znaczyło „jestem niemieckim oficerem”. To jest jedna kontrkrytka. Pojawiło się więcej. Implikatury
( ("znaczenie implikowane") to termin Paula Grice'a oznaczający sens niedosłowny i niekonwencjonalny pewnych wypowiedzi. Implikatury różnią się zarówno od takich znaczeń wypowiedzi, które są generowane i rozumiane w ramach kodu językowego, jak i takich, które są jedynie presuponowane. Sygnałem pojawienia się implikatury jest m.in. ostentacyjne naruszenie przez jednego z uczestników komunikacji reguły konwersacyjnej. Wypowiedź wyłamująca się z reguł konwersacji, jeśli jest taka intencjonalnie (a nie jest wynikiem pomyłki bądź nieporozumienia), niesie…
… „nie jest”. Spójnik lub oznacza zawsze alternatywę. Tym się różni od spójnika logicznego, ze w użyciu naturalnym, nie wiadomo, który człon jest prawdziwy. Przyszedł Janek lub Marysia, kupił książkę albo gazetę… nadawca nie wie, który jest prawdziwy. Spójnik lub Każda wypowiedź ma „całkowite znaczenie wypowiedzi” - ma ono dwa składniki - to, co w jego terminologii powiedziane, w zdroworozsądkowym znaczeniu…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)