Górnictwo dr hab. Inż. Prof. PŚl. Piotr Strzałkowski
Wykład 6
WYROBISKA UDOSTĘPNIAJĄCE 1.) Pionowe wyrobiska udostępniające. Do wyrobisk tych należą: szyby, szybiki, dukle, studnie, nadsięwłom
a.) SZYBY stanowią najczęściej stosowane połączenie podziemnego złoża z powierzchnią, Szybem nazywa się wyrobisko korytarzowe o nachyleniu większym niż 45o, głębokości większej od 200 m i przekroju poprzecznym większym od 15 m2 łączące złoże z powierzchnią. Szyby mogą być pionowe lub pochyłe. Ze względu na koszty utrzymania i eksploatację w górnictwie polskim stosowane są prawie wyłącznie szyby pionowe.
Szyby stanowią głownie arteria komunikacyjne i wentylacyjne kopalń. Zależnie od zadań w komunikacji między dołem a powierzchnią rozróżnia się szyby:
-wydobywcze przeznaczone do wyciągania kopaliny i skały płonnej na powierzchnię
-zjazdowe przeznaczone i przystosowane do zjazdu i wyjazdu ludzi. Szyby te muszą być wyposażone na całej swej długości w przedziały drabinowe.
-materiałowe przeznaczone do opuszczenia materiałów
-drzewne mające specjalne urządzenia do opuszczania drewna
-podsadzkowe z zainstalowanym rurociągiem do opuszczenia podsadzki hydraulicznej.
Pod względem wentylacyjnym szyby dzielą się na
-wdechowe lub wciągające, którymi świeże powietrze dopływa do kopalni
-wydechowe lub wentylacyjne lub powietrzne, którymi zużyte powietrze wypływa z kopalni na powietrze
Ponieważ szyb jest wyrobiskiem bardzo kosztownym, w praktyce wykonuje się szyby przystosowane do wykonania różnych zadań. Są więc szyby wydobywczo-zjazdowe, materiałowo-podsadzkowe, itp.
Szyby mogą mieć przekrój poprzeczny kołowy eliptyczny lub prostokątny. Przekroje kołowe i eliptyczne są bardziej wytrzymałe na ciśnienie górotworu. Przekrój prostokątny lub kwadratowy zezwala natomiast na lepsze wykorzystanie jego powierzchni do celów wyciągowych i innych.
Obecnie głębi się tylko szyby o przekroju kołowym przy czym w górnictwie węglowym najczęściej o średnicy 4,5, 5,5, 6,0, 7,5, 8,5 m w górnictwie rud żelaza 3,5, 5,0 m a w górnictwie miedzi 9,5 m.
Poszczególne urządzenia w szybie należy tak rozmieścić, aby maksymalnie wykorzystać przekrój poprzeczny szybu, czyli tzw. Tarczę szybową.
Rozróżnia się przedziały wydobywcze (skipowe, klatkowe, zjazdowe, drabinowe, rurowe, drzewne, kablowe, irp.)
Na powierzchni terenu znajduje się nad szybem wieża szybowa, a obok wylotu szybu nadszybie, gdzie odbiera się urobek wyciągany szybem oraz skąd odbywa się zjazd załogi. Górna część szybu - długość kilku do kilkunastu metrów, nazywa się głowicą albo gardzielą szybu.
Zależnie od funkcji szybu znajdują się w niej niskie kanały: wentylacyjny, rurowy, kablowy oraz wejście do chodnika ucieczkowego i przedziału drabinowego.
(…)
… prymitywnym sposobem.
d.) STUDNIA jest to pionowe wyrobisko podziemne o głębokości do kilkudziesięciu m mające ujście na powierzchnię zimi i przeznaczone do wydobywania kopalin ciekłych (wody, solanek, ropy naftowej).
e.) NADSIĘWŁOM pionowe lub strome wyrobisko górnicze, prowadzone od pewnego poziomu w górę.
2.) Poziome wyrobiska udostępniające. Do wyrobisk tych należą: sztolnie, przecznice i przekopy…
… w czasie drążenia sztolni
-była zabezpieczona przed zalewaniem wodami powierzchniowymi
Długie sztolnie łączy się z powierzchnią szybikami zapewniającymi obiegowy przepływ powietrza a zarazem stanowiącymi rogę ucieczkową dla załogi.
b.) PRZECZNICE I PRZEKOPY KIERUNKOWE
Ze względu na panujące w górotworach ciśnienie oraz ze względu na techniczno-organizacyjnych złoże powinno być wybierane planowo i po kolei, rozpoczynając od najwyższej położonych jego części. Dzieli się je płaszczyznami poziomymi na poziomy, które udostępnia się z szybu wyrobiskami korytarzowymi zwanymi przecznicami i przekopami
Przecznicą nazywa się poziome wyrobisko korytarzowe udostępniające, wydrążone w skałach płonnych od szybu poprzecznie do linii rozciągłości złoża (od przecznicy równolegle do rozciągłości pokładów).
Przecznice i przekopy…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)