TWORZENIE PRAWA.
1. Pojęcie źródeł prawa.
Przez źródła prawa rozumie się: w znaczeniu formalnym: akty normatywne, które zawierają przepisy dające podstawę do konstruowania norm danej gałęzi prawa, w znaczeniu materialnym: okoliczności ekonomiczne, polityczne, społeczne, kulturalne oddziałujące na treść i formę obowiązującego prawa, w znaczeniu instytucjonalnym: instytucje, które prawo tworzą i sankcjonują lub jako fakty prawotwórcze. Źródła poznania prawa to dokumenty, publikacje, inskrypcje (np. Dziennik Ustaw, Monitor Polski, czy podręczniki akademickie).
2. Sposoby tworzenia prawa w ich historycznym rozwoju.
a) przekształcanie zwyczajów (obyczajów) w prawo - prawo zwyczajowe powstaje wtedy, gdy upowszechniło się przekonanie, że określone, istotne zwyczaje (których twórca jest anonimowy i grupowy) powinny być sankcjonowane przez władzę; reguluje w pierwszej kolejności stosunki między członkami zbiorowości, obecnie ma to miejsce rzadko; uznaje się, że normy zwyczajowe nie mogą uchylać iuris cogentis, ale mają pierwszeństwo przed normami dyspozytywnymi.
* zwyczaj prawny: ustabilizowany sposób rozumienia, stosowania prawa.
b) kształtowanie prawa na podstawie opinii uczonych jurystów - opinie te współcześnie mogą oddziaływać jedynie siłą autorytetu intelektualnego, ich rola jest znaczna też w procesie stosowania prawa (komentarze do kodeksów, glosy, podręczniki),
c) precedensowe orzecznictwo sądowe (judge-made-law) - niektóre państwa (USA, Kanada, Australia, Wielka Brytania) przyjęły zasadę związania sądu precedensem (stare decisis), mają wtedy duże znaczenie orzeczenia organów państwa, przede wszystkim sądów; sędzia tworzy regułę decyzji (ratio decidendi), jeśli jest racjonalna, słuszna i sprawiedliwa, może stać się precedensem, czyli podstawą kolejnych rozstrzygnięć; zapewnia to elastyczność prawotwórstwa,
d) stanowienie prawa - akt świadomy i celowy, sformalizowany (kompetentne organy, określone procedury, forma aktu prawnego, sposób ogłoszenia), prospektywny (zwrócony ku przyszłości), konstytutywny (wprowadza do systemu prawa lub usuwa zeń normy prawne; niektóre społeczeństwa dokonują recepcji prawa obcego (nie jest to samodzielne źródło),
e) zawieranie umów o charakterze prawotwórczym - prawo powstające w wyniku zawarcia umowy to prawo konsensualne (prawo traktatowe, umowy prawa prywatnego czy układy zbiorowe pracy)
3. Stanowienie prawa w państwach współczesnych. Akty normatywne.
a) fundamentalne zasady stanowienia prawa w demokratycznych państwach prawnych:
określenie w konstytucji katalogu i hierarchii źródeł prawa,
przyznanie kompetencji do stanowienia aktów normatywnych o największej mocy prawnej organom parlamentarnym
(…)
…), niekiedy konieczne jest uzyskanie większości kwalifikowanej,
oddanie projektu do Senatu: może on ustawę zaaprobować, zaproponować poprawki albo odrzucić po uzyskaniu bezwzględnej większości głosów (więcej niż połowa głosujących) przy obecności co najmniej połowy posłów,
przedstawienie ustawy do podpisu głowie państwa; prezydent ma prawo weta (może ono być bezwzględne lub, jak w Polsce, zawieszające…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)