Zmierczak. Notatka składa się z 2 stron.
Wybór myślicieli. Należy przedstawić to, co najważniejsze w myśli polityczno-prawnej - najbardziej oddziałujące na Europę. Należy zaznaczyć, że wykład ogranicza się do kultury śródziemnomorskiej, Europy, w mniejszym stopniu kultury anglosaskiej. Doktryna europejska wyrasta z kultury antycznej i chrześcijaństwa, w drugiej kolejności z judaizmu - mały jest wpływ myśli - z naszej perspektywy - egzotycznej - dalekiego wschodu, afrykańskiej. Obcym np. jest dla XVIII w. Amerykanów problem stosunków państwa i Kościoła. Stąd ograniczenie obszarowe. Antyk Do tej epoki odwoływali się niemal wszyscy wielcy myśliciele (choćby Machiavelli).
Zaczął się ok. VIII w. p.n.e., gdy Grecy zajęli półwysep albański. Początkowo ich organizacja była monarchią patrymonialną opartą na wspólnocie plemiennej, gdzie władca żyje relatywnie skromnie, choć cieszy się powszechnym szacunkiem.
Zmienia się to za Homera, gdzie wokół króla gromadzi się silna arystokracja, zabiegająca o władzę. Nieliczne z państewek stały się demokracjami, tak jak Ateny (od V w. p.n.e.).
Między VIII a V w. dokonała się wielka praca myślowa. Podstawą tych procesów ideowych było polis - państwo-miasto, które tworzy całość polityczną.
• Grecy stworzyli cały zbiór określeń, którego do dzisiaj używamy - demokracja, arystokracja, oligarchia, anarchia - pochodzenie tych słów jest jednoznacznie greckie i przyjęło się we wszystkich językach europejskich.
• Początkowo powstanie polis było wiązane z ideologią - Grecy nie znali monoteizmu - i istniał ścisły związek między jakimś bogiem lub herosem a powstaniem danej polis. Mieszkaocy danej polis byli przekonani, że ich prawa były wynikiem nakazu któregoś z bogów.
• Z tego względu początkowo nie było debaty dotyczącej tych systemów prawnych, dlatego ówczesna filozofia zajmowała się głównie przyrodą i poznaniem (filozofia jooska i teoria czterech żywiołów - Heraklit z Efazu, materializm Demokryta). Refleksja społeczna pojawia się dopiero po reformach, kiedy nastąpiło przejście do demokracji. Pojawiło się pytanie o demokrację i jej cele.
Sofiści Sofiści (Sophia - gr. mądrość, przedstawiciele: Gorgiasz z Longinoi, Kipiasz, Antyfon, Kalikles, Trazymach) byli „nauczycielami mądrości”, była to specyficzna grupa filozofów, których mniej interesowało powstanie świata (co jest bytem), byli raczej „humanistami” antyku. Popper stwierdził, że czasy sofistów były „greckim oświeceniem”, sofiści wg niego wyrwali z myślenia plemiennego.
• Sofiści starali się dociec istoty wspólnoty politycznej, chod drugiej strony robili to pod ciśnieniem nowego ustroju.
• Racjonalizacja szła w parze z laicyzacją - Protagonas z Abdery stwierdził, że o bogach nie można niczego powiedzieć, bo jeżeli są bogami, to nie można ich poznać, więc nie mogą być przedmiotem jego zainteresowania. Dlatego centrum zainteresowania staje się człowiek - a więc człowiek jest miarą wszechrzeczy. Ich poglądy znamy z dzieł, w których zajmują się krytyką Platona (on z kolei także z nimi dyskutował - jeden z jego dialogów ma tytuł „Gorgiasz”).
(…)
… pomimo podkreślania przez Peryklesa prawa do prywatności, to istniała swoista religia państwowa - brak czegoś, co nazywamy dziś wolnością sumienia i wyznania. Podobnie należy przypomnieć o skazaniu na śmierć Sokratesa przez wypicie cykuty za jego poglądy i stawianie niewygodnych pytań o bogów (zgromadzenie uznało, że „gorszył maluczkich”). Sokrates zrezygnował z możliwości ucieczki i podczas ostatniej uczty…
… nie wymagałby odstąpienia dla większego dobra, lub uniknięcia zła.
• Zasługą sofistów było rozbudzenie debaty w nurcie filozofii społecznej - w przeciwieństwie do filozofów ze szkoły jońskiej. Sofiści wywarli ogromny wpływ na całą myśl europejską, debata przez nich zapoczątkowana toczyła się w warunkach rozkwitu demokracji ateńskiej. Wśród wszystkich polis dominowały Ateny, choć otaczały ją państwa-miasta o innych ustrojach. Grecy wytworzyli pewną filozofię demokracji, która stała się przedmiotem wielkiej krytyki ze strony Platona i Arystotelesa, ale też stała się podstawą pewnych porównań, przywiązania do idei demokracji ateńskiej, które przetrwała przez wiele wieków - wszyscy późniejsi demokraci odwoływali się do tego wyidealizowanego modelu.
Co ciekawe, nie zachowało się żadne pismo z czasów greckich…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)