Grupa A: 1. Czynniki i procesy wietrzenia chemicznego: Głównym czynnikiem wietrzenia chemicznego (rozkładu) jest woda opadowa, zawierająca rozpuszczone związki chemiczne: CO2 - zakwasza wodę opadową (woda nasyca się CO2 w powietrzu i wsiąka w glebę); Związki Na - z atmosfery i gleby (bakterii), też zakwaszają; Kwas siarkowy - z zanieczyszczeń i gleby; Kwasy humusowe - kwasy organiczne (z gleby), a także: O2, Cl2, NH4, rozmaite inne substancje. Innym czynnikiem mogą być bakterie żyjące w glebie - produkują one związki chemiczne - kwas azotowy i kwasy organiczne, które później mogą oddziaływać na skałę. Procesy wietrzenia chemicznego: Rozpuszczanie - woda rozpuszcza w sobie gazy, ciecze i ciała stałe, które potem mogą reagować ze skałą lub osadzać się na niej. Gdy w wodzie jest rozpuszczona sól, może ona korodować skałę. Utlenianie (oksydacja) - tlen znajduje się w atmosferze (20,95 %). Utlenianie polega na łączeniu się z tlenem lub na przechodzeniu na wyższy stopień utlenienia (zmiana wartościowości związku chemicznego), np. krzemiany zawierające 2-wartościowe żelazo przechodzą w tlenki żelaza, a siarczki utleniają się do siarczanów. 4Fe3O4 + O2 - 6Fe2O3 (magnetyt - hematyt); piryt - getyt; Uwodnienie (hydratacja) - polega na przyłączaniu się cząstek wody. Często łączy się z hydrolizą, działaniem tlenu i kwasu węglowego. Węglany mogą zamieniać się w wodorotlenki. Z anhydrytu może powstać gips: CaSO4 + 2H2O - CaSO4 * 2H2O. Ortoklaz przechodzi w kaolinit lub w gibbsyt. Redukcja - jest wywołana głównie materią organiczną i działalnością bakterii. Rozkładająca się materia organiczna łączy się z tlenem wolnym oraz zawartym w związkach chemicznych. Procesem redukcyjnym jest zmiana połączeń żelazowych w żelazawe, co może prowadzić do odbarwienia skał zabarwionych tymi połączeniami (np. piaskowce zabarwione na czerwono przez Fe2CO3 bieleją), przykładem skał, które wietrzeją są limonity, które przechodzą w syderyty, oraz anhydryty w kalcyty. W procesach redukcji mogą powstawać złoża siarki rodzimej (produktem ubocznym przemiany anhydrytu w kalcyt jest siarka); Uwęglanowienie (karbonatyzacja) - działanie kwasu węglowego jest jednym z głównych czynników wietrzenia chemicznego. Pod jego wpływem minerały są częściowo lub całkiem rozpuszczone, a zawarte w nich metale wiązane w węglany. Ortoklaz i anortyt przechodzą się w kaolinit (jako produkt uboczny może też powstać kalcyt) oraz piroksen o nazwie diopsyd przechodzi w dolomit.
2. Erozja denna i jej skutki: Ładunek wleczony przez rzekę powoduje niszczenie jej dna. Ładunek uderzając o wszelkie nierówności powoduje rozluźnienie i odrywanie się skał od dna, powoduje to pogłębianie się koryta. Dno erodowane jest w głąb. Mechanizmy erozji dennej: Kawitacja - nie jest najważniejszym mechanizmem, ale ciekawym. Rzeki płyną ruchem turbulentnym. Jeśli prędkość rzeki jest duża, to zawirowania prowadzą do powstawania mikroskopijnych banieczek próżniowych. Banieczki te implodują wytwarzając duże ciśnienie i mogą niszczyć koryto. Ten mechanizm nie wymaga żadnych narzędzi erozji. Woda eroduje sama z siebie.
(…)
… brakiem minerałów ilastych, natomiast mogą w nim występować minerały glinowe (diaspor). W wietrzeniu typu laterytowego tylko glinka i żelazo zostały w residuum, prócz nich wszystko razem z krzemionką zostało usunięte.
Grupa I:
1. Skutki wietrzenia fizycznego: Skutkami wietrzenia fizycznego (mechanicznego) są: Dezintegracja granularna (rozpad ziarnisty) - jest skutkiem różnic we współczynniku…
… energiczniej wcina się w podłoże. Następuje wtedy przecięcie działu wodnego i wody rzeki kaptowanej przepływają do rzeki kaptującej. Dzięki temu rzeka kaptująca powiększa swoje dorzecze kosztem części dorzecza drugiej rzeki.
6. Insolacja: inaczej nasłonecznienie, oddziaływanie promieniowania słonecznego na skały; jeden z głównych czynników wietrzenia fizycznego. Pod wpływem zmian temperatury ziarna mineralne…
… rozpad blokowy (dezintegrację blokową).
Grupa C:
1. Wietrzenie fizyczne i jego skutki: Głównymi czynnikami powodującymi mechaniczny rozpad są zmiany temperatury, działanie mrozu i mechaniczne działanie organizmów żywych.
Insolacja - wahania temperatury wskutek nasłonecznienia. Jesteśmy sobie na pustyni i obserwujemy skałę. Ziarna w skale się rozszerzają w dzień, ale każdy minerał ma różny współczynnik…
…, grubiejąc wywierają coraz większy nacisk i w końcu rozsadzają skałę. Również skałotocza jak i też zwierzęta żyjące (dżdżownice, krety, mrówki) mogą działać destruktywnie na skałę.
2. Transport rzeczny i jego skutki: Jedną z geologicznych działalności rzeki jest jej transport. Wskutek wietrzenia fizycznego powstaje wiele okruchów, które w jakiś sposób dostaną się do rzeki (np. ruchy masowe) i zaczynają…
… przez rzekę i usypany na dno morza.
4. Zamróz: wietrzenie mrozowe, dezintegracja mrozowa, gelifrakcja, geliwacja, kongelacja - rodzaj wietrzenia fizycznego, polegający na rozsadzaniu lub rozkruszaniu skał w wyniku działania ciśnienia wytworzonego przez wielokrotnie zamarzającą i rozmarzającą wodę znajdującą się w szczelinach, porach skał.
Wietrzenie to jest tym bardziej efektywne, im częściej temperatura…
… lodowców: Lodowce górskie - powstają w górach, są ich tysiące, mają wyraźne pola firnowe i jęzory lodowcowe (strumienie lodu spływające w dół). Wśród nich wyróżniamy: cyrkowe (karowe) - składają się wyłącznie z pola firnowego (znajduje się w przegłębieniu zbocza) lód nie wylewa się z pola firnowego (nie ma jęzorów), ubywa go w wyniku sublimacji w polu firnowym (paruje); alpejskie (dolinne) - klasyczne lodowce górskie, występują we wszystkich górach umiarkowanej szerokości geograficznej, składają się z pola firnowego i jęzora, który wypływa w dół doliny. Jęzorów i/albo pól firnowych może być kilka; piedmontowe - jęzory łączą się ze sobą, lód z nich wypływający tworzy wielką czaszę na przedpolu gór (podobnie jak materiał ze stożka napływowego); turkiestański - brak pól firnowych, źródłem śniegu…
…. Czasem kras występuje w siarczanach (gips, anhydryt) oraz skałach okruchowych zawierających CaCO3. Formy krasowe rozwijają się już na powierzchni, gdyż ługowanie węglanu wapnia poszerza szczeliny i wytwarza powierzchnię zbużdżoną działaniem wód deszczowych. Do form krasu powierzchniowego należą: żłobki, jamy, bruzdy krasowe - najdrobniejsze formy; leje krasowe - o pochyłych ścianach. Średnica dochodzi…
… przez wody wypływające z lodowca (są utworami fluwioglacjalnymi). Pola takie rozwijają się tam, gdzie doliny rynnowe dochodzą do moreny czołowej - świadczy to o tym, że zostały usypane na przedpolu lądolodu, przez wielkie strumienie wypływające spod lądolodu. Stożki sandrowe są rozcięte młodszymi dolinami, które powstały wskutek tego, że przy cofaniu się lodowca, między sandrami a brzegiem lodu powstawały…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)