Transcendentalia a wartości

Nasza ocena:

3
Pobrań: 56
Wyświetleń: 798
Komentarze: 0
Notatek.pl

Pobierz ten dokument za darmo

Podgląd dokumentu
Transcendentalia a wartości - strona 1 Transcendentalia a wartości - strona 2 Transcendentalia a wartości - strona 3

Fragment notatki:

prof. dr hab. Edmund Morawiec. Notatka składa się z 4 stron.
Transcendentalia a wartości W życiu codziennym odwołujemy się ciągle do wartości. Swą współczesną karierę pojęcie wartości rozpoczęło w XVIII wieku, najpierw w ekonomii, potem w filozofii i innych dziedzinach kultury, Problematyka aksjologiczna może być przedmiotem refleksji przednaukowej i naukowej . Refleksja przednaukowa bierze początek w codziennych sytuacjach człowieka, który zwłaszcza w momentach granicznych uświadamia sobie, niekiedy boleśnie, konieczność dokonywania odpowiedzialnych wyborów zgodnie z wartościami akceptowanymi przez siebie oraz przez kulturę i społeczność, w której żyje. Chociaż nowożytne pojęcie wartości wywodzi się z ekonomii, gdzie A. Smith (1723-1790) zaprezentował teorię wartości wytworów człowieka opartą na pracy producentów, to sama czynność wartościowania (wypowiadania sądów oceniających) sięga fundamentów ludzkiej egzystencji - jako podstawowy sposób istnienia człowieka i jego zachowania się wobec świata. Odznacza się on swoistą wrażliwością aksjologiczną (na wartości) i wartości nadają jego życiu sens Wymiar antropologiczny obecny w pytaniu o wartość: jako problem natury człowieka, bardziej lub mniej aktywnego twórcy czy pasywnego odbiorcy istniejących niezależnie od niego (obiektywnych) wartości . Problematyka wartości, głównie sposobu istnienia wartości i poznawczego wymiaru wypowiedzi wartościujących (ocen i norm), jest obecna w myśli filozoficznej od starożytności. Protagoras , na długo przed Hobbesem, twierdził, że źródłem państwa, prawa i moralności jest umowa społeczna. Sokrates podejmuje problemy związane z czynieniem tego, co dobre, Stoicy traktują jako dobro cnotę, Platon przyjmuje, obok prawdy i piękna, samodzielne istnienie transcendentnego (idealnego świata) wobec człowieka dobra (agathon), które jest zasadą i ostatecznym celem wszystkiego. Arystoteles , dla którego najwyższą z cnót jest sophia, teoretyczna wiedza mądrościowa, lokuje problemy związane z wartościowaniem w filozofii praktycznej, a same wartości umieszcza w świecie realnym. Stoicy wiążą wartości ze szczęściem: wartościowe jest to, co zgodne z rozumem i naturalnym porządkiem świata, a najważniejszą wartością jest mądrość i życie cnotliwe. W średniowieczu zagadnienie wartościowania interesuje św. Tomasza oraz wielu scholastyków, chociaż (podobnie jak Arystoteles) nie mówią o wartościach, lecz o dobru (hierarchii dóbr) i cnotach (hierarchii cnót). Hume połączył wartości z afektami. Odrzucił możliwość wyprowadzania sądów moralnych z opisowych twierdzeń o faktach. W sprawie faktów i wartości zajął stanowisko subiektywistyczne i dualistyczne, charakterystyczne dla wielu nowożytnych (ogólnych i szczegółowych) teorii wartości. Skrajnie subiektywizujący teoretycy wartości przyjmą, że podstawę aksjologii tworzą wyłącznie emocje człowieka.

(…)

…, że <<dość już tego klamstwa>>... Czyżby tym, w imię czego człowiek przeżywa męki, tragedie, naraża się na śmierć czy więzienie, było jakieś <<wielkie nic>> ? Czyżby w imię owego <<Nic>> podejmował najwyższe ofiary z ofiarą życia włącznie? To oczywisty absurd. Wartości są dane, pociągają nas, przerażają, fascynują, a zatem istnieją...” W znanym Liście o humanizmie Martin Heidegger stwierdza: „Dziwne usiłowanie, by wykazać…
… odróżnić ideały i normy. Te ostatnie tworzy zawsze człowiek i to człowiek żyjący we wspólnocie. Tworzy je zaś zawsze w imię uchwytywanej w doświadczeniu - mniej lub bardziej wyraźnie - istoty wartości jako ontycznej podstawy dla norm. Otóż te normy i ideały są z istoty swej zmienne, gdyż mogą (a niekiedy muszą) być poprawiane, mogą też ulegać różnym zniekształceniom. Jest rzeczą pożądaną, aby normy…
... zobacz całą notatkę



Komentarze użytkowników (0)

Zaloguj się, aby dodać komentarz