Tradycja sentymentalna w budowaniu przełomu romantycznego. Jest ona komplementarna wobec epoki. Sentymentalizm tworzy poemat z jego cechami, a jednocześnie podkreśla znaczenie dystansu wobec literatury, która nie chce mówić o historii. Stosunek Mickiewicza jest dwuznaczny. Potępia za to odwrócenie się od historii, a jednocześnie sam ulega tradycji, która odwraca od historii. Pisarze w lit. powszechnej powracają do idei „Pana Tadeusza”. Sentymentalizm pyta o to, co zostało z romantyzmu (konwencje, wielki temat miłości - kultura popularna wskazuje na ich żywotność). Romantyzm tworzy nowoczesne pojęcie tradycji, jako przekształcanie dziedzictwa. Przełomowe są też sonety krymskie, miały one negatywną recepcję w obozie klasyków. Nie akceptowano: - stylu,
- miejsca,
- ogólnie.
Przełomowy charakter ma też gatunek (wczesny romantyzm), to powieść poetycka, np. „Konrad Wallenrod”, „Maria” Malczewskiego, Malczewskiego także późniejsze powieści Słowackiego: „Arab”, „Jan Kielecki”, „Żmija”.
Czym jest powieść poetycka jako utwór o charakterze przełomowym? Wnosi nową koncepcję bohatera: bayroniczny - zależność literatury romantycznej z twórczością Bayrona, podkreśla to bohater, który sam chce decydować co jest dobre, a co złe, odnaleźć ich źródło. Bohater taki skłócony jest z rzeczywistością i siebie uważa za źródło wiedzy. Ten typ bohatera realizują współcześni: - Prometeusz - wykradł ogień,
- Kain - zabił brata,
- Lucyfer - zbuntowany anioł. Łączy ich bunt napiętnowanie, nie zawsze idą drogą uznaną przez współczesną moralność. Bohaterowie Bayrona są sceptyczni. Związek genetyczny „Pana Tadeusza” z tłumaczeniem „Giaura”. W przedmowie do tłumu Mickiewicz składa hołd Bayronowi. Mickiewicz mówi, że Bayron to Napoleon. Pisarzy dziwi to docenienie Bayrona, który w lit. angielskiej nie odgrywa tak ważnej roli. Mówi też, że bohaterowie Bayrona mają sumienie. Nie można też pominąć Waltera Scotta - powieść historyczna. Od niego twórcy polskich powieści poetyckich nauczyli się zasady kolorytu. Chodzi o to, że język, jakim napisany jest utwór odciska ślad miejsca, z jakiego wywodzi się autor (wszystkie jego powieści). Związanie z tzw. Małą ojczyzną - widać to. Wszystkie powieści poetyckie napisane w Polsce mają charakterystyczny podtytuł (litewska, łotewska itd.) - związany z tym regionalizm podkreśla odejście od elitarnej lit. klasycznej. Akcja poematu klasycznego dzieje się w świecie Śródziemnomorskim. Nie koniecznie znanym autorowi z autopsji, ale z encyklopedii i mitologii. W powieści poetyckiej istotny jest świat, z jakim związany jest autor dzieła. Ważne są doświadczenia pisarza: - „Pan Tadeusz” - Litwa, Mickiewicz.
(…)
… kolorytu lokalnego (styl powieści) Scott.
Pierwsza zaistniała „Grażyna”, pochopnie zaliczana do powieści poetyckiej, a tak naprawdę funkcjonuje ona między oświeceniową epopeją, a powieścią poetycką (w sensie ścisłym, jeśli chodzi o zasady gatunkowe). Czytając „Grażynę” obcujemy z modelem narracji zaczerpniętej z historii:
- narrator wszechwiedzący - charakterystyczny dla utworów klasycyzmu. Mamy tu przechodzenie od planu ogólnego do szczegółowego, narrator widzi świat w dwóch planach (ogólnym i szczegółowym).
- narrator w 3 osobie,
- narrator panuje nad światem.
W „Grażynie” są luki fabularne, sami musimy zrekonstruować znaki Fabularne. Z czasem jednak zagadka się rozwiązuje. Zagadka leży u podstaw powieści. Trudno w „Grażynie” odnaleźć bohatera Bayronowego. Pojawia się pytanie: kto jest głównym…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)