Niezaprzeczalnie powieścią poetycką jest Konrad Wallenrod (1828) Adama Mickiewicza. Jego samobójstwo niczemu nie służy, nie zmywa nawet hańby rycerza, który dopuścił się zdrady. Trudno tu mówić o lukach fabularnych, ponieważ to utwór złożony z wielu innych utworów, które tworzą jeden utwór niejednorodny pod względem gatunku: ballady, opowieści, hymnu:
„Pieśń Wajdeloty”, „Opowieść Wajdeloty”, „Hymn” tworzą utwór, który nie jest jednorodny.
Jeszcze silniej poetykę fragmentu widać w Marii Malczewskiego (powstała w 1825 r.) - to pierwsza powieść poetycka (bohaterowie: Maria, Wacław, Miecznik, Wojewoda, Pacholę ze swoim nieustalonym statusem, czy należy do życia ziemskiego czy nadprzyrodzonego, wiecznego).
Utwór zaczyna się pytaniem: Ej! Ty na szybkim koniu gdzie pędzisz, kozacze? (…) http://pl.wikisource.org/wiki/Maria_(Malczewski ) Słowacki w Beniowskim też przywołuje to pytanie. Narrator formułuje pytanie, bo nie ma wystarczającej wiedzy. Maria jest osadzona w tradycji rycerskiej - istotny był paralelizm światów (świat ludzi jest światem boskim). Już pierwsze słowa wskazują na nowy model gatunku.
Pierwszy wers. Narrator, który opowiada o świecie zadaje pytanie, nie wie, co się dzieje, nie jest więc już narratorem wszechwiedzącym, jest to narracja spersonalizowana - narrator przywołuje punkty widzenia poszczególnych bohaterów. Widzimy rzeczywistość tak, jak bohaterowie - każde z osobna - je widzą. Odwrócenie się narracji auktorialnej.
Mówimy o dialogiczności tego utworu, autor utożsamia się z każdą z postaci. Musimy ułożyć sobie panoramę poglądów.
Malczewski był czasami ważniejszy od Mickiewicza (dla drugiego pokolenia romantyków). Na Malczewskim wzorował się Norwid, który był pod jego wrażeniem. Z Marii właśnie uczył się estetyki milczenia. Fragment, pauza, przemilczenie jest niezwykle ważny. Nieustannie na nie trafiamy w postaci m.in. myślnika. Pauza również kryje swoje znaczenie, mówimy tutaj o poetyce milczenia . Od Malczewskiego nauczył się tego Norwid.
Narracja :
każda sytuacja w Marii ma elementy statyczne (np. opis scenerii) i dynamiczne (wydarzenia),
opowiada się w czasie teraźniejszym;
narrator często zawiesza swoje sprawozdanie, oddając głos bohaterom, relacje narratora zastępuje m.in. monolog bohatera (podobnie jest w Giaurze , i w Panu Tadeuszu ).
Świat wartości Marii lepiej przylega do światopoglądu romantycznego niż świat Grażyny . Maria zdominowana przez wartości oznaczające marność pesymizmu (uchodzi za jeden z najbardziej pesymistycznych utworów w twórczości polskiej). Nawiązuje do księgi Koheleta: „marność nad marnościami i wszystko marność”. Nie ma pamięci kategorii dawnych czynów.
(…)
… by nie można było znaleźć niczego, co byłoby akumulowane. Nie ma w niej zbioru, motywu pamięci, nie ma rzeczy, która by pamięć kumulowała - jest tylko wiatr ukraiński, który wszystko rozwiewa.
Częścią charakterystyczną jest narastająca noc (kod obrazowy). Wacław jest typem bohatera byronicznego. Maria jest pełną realizacją cech gatunkowych powieści poetyckiej.
Strofa dantejska - tercyna dantejska - strofa trzywersowa o układzie rymów aba bcb ded…; zastosowana przez Dantego Alighieri w Boskiej Komedii.
Do powstania styczniowego Maria miała 26 wydań. W XIX wieku inaczej wygląda świadomość epoki, Maria jest wtedy utworem czytanym, podobnie jak w okresie międzywojnia (głównie w Galicji, była ona w kanonie lektur w gimnazjum). Do powstania styczniowego ma ona dwadzieścia sześć wydań. W XIX wieku Maria była synonimem…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)