Prof. Janusz Świerkocki
Teorie Handlu Międzynarodowego
Wykład X – Teoria Stolpera - Samuelsona
Z punktu widzenia polityki gospodarczej TSS ma istotne znaczenie, ponieważ stanowi, iż w następstwie
wzrostu dochodów czynnika w danym kraju obfitego i redukcji dochodów czynnika produkcji w danym
kraju rzadkiego, dochody właścicieli czynnika obfitego rosną a czynnika rzadkiego spadają. Skutkiem
tego część społeczeństwa realizuje korzyści z HMN a część ponosi poważne straty. Państwo mając tego
faktu świadomość powinno pomagać tym, którzy tracą. Adresatami tej pomocy, zgodnie z THO oraz
TSS powinni być producenci (i inne podmioty gospodarcze) zaangażowane w wytwarzanie dobra
importowego, gdyż to oni ponoszą największe straty.
W przypadku TSS formułowanego dla wielu czynników produkcji straty w następstwie HMN odnoszą
właściciele tych czynników produkcji, które są najsilniej zaangażowane w wytwarzanie dóbr
importowych. Wynika to z tego, że jest im najczęściej bardzo trudno się przekwalifikować, aby znaleźć
zatrudnienie dla swoich zasobów w sektorach dochodowych.
Np. wyobraźmy sobie, że jest rolnik imieniem Marian. Marian jest świetnym producentem winogron
używanych w produkcji krajowych win. Marian ma pole, które już odpowiednio przygotował pod
uprawę winorośli. Okazuje się jednak, że w wyniku otwarcia wymiany międzynarodowej do kraju
Mariana zaczyna napływać tańsze, ale o podobnej jakości91 wino z zagranicy. W związku z tym
produkcja wina krajowego jest wygaszana. Odbiorca Marianowych winogron oświadcza mu, że nie jest
już zainteresowany zakupem. W związku z zaistniałą sytuacją Marian zmuszony jest zmienić profil
produkcji, ale będzie to kosztowne (np. do uprawy cebuli wymagane jest inne nawożenie) i
czasochłonne (trudno jest zmienić profil produkcji rolnej w trakcie sezonu, zwykle potrzeba na to kilku
miesięcy).
Powyższa sytuacja znajduje odzwierciedlenie w rzeczywistości. Jest bowiem tak, że przeciw liberalizacji
HMN najsilniej protestują właściciele mało mobilnych i wąsko wyspecjalizowanych czynników
produkcji – m.in. rolnicy, górnicy i im podobni, którym trudno jest się przekwalifikować.
TSS okazało się być asumptem dla empirycznych prób weryfikacji jego prawdziwości. Twierdzenie
badano w dwóch wymiarach – w odniesieniu do jego działania w krajach rozwiniętych i rozwijających
się.
Prawdziwość TSS badano, przy dodatkowym założeniu, że istnieją dwa czynniki produkcji ale są nimi
praca wykwalifikowana (HQL) oraz praca niewykwalifikowana (LQL).
To dodatkowe założenie pozwalało identyfikować kraje rozwinięte, jako obficie wyposażone w HQL a
kraje rozwijające się jako obficie wyposażone w LQL. Innymi słowy w krajach rozwiniętych jest
relatywnie dużo HQL a w krajach rozwijających się relatywnie dużo LQL.
W tych warunkach, zgodnie z TSS rozwarstwienie dochodowe społeczeństw powinno rosnąć w związku
z tym, że dochody (czyli w tutaj płace) czynnika w danym kraju obfitego rosną a rzadkiego maleją.
Choć udało się empirycznie udowodnić, że HMN wpływa na zróżnicowanie dochodów, to nie sposób
jest określić jak silny to wpływ. Nie można bowiem również absolutnie odrzucić tezy iż postęp
techniczny indukuje wzrost płac pracowników wysoko wykwalifikowanych, ponieważ po prostu brak
jest dowodów na nieistnienie takiej zależności.
Jeśli chodzi o kraje rozwijające się , to TSS sugeruje, że w ich przypadku różnice płac powinny ulegać
niwelowaniu w wyniku uczestnictwa w wymianie międzynarodowej, ponieważ są one obfite w LQL a
eksport dób, do których produkcji wykorzystuje się wiele LQL stanowi ich domenę.
Prof. Janusz Świerkocki
Teorie Handlu Międzynarodowego
Wykład X – Teoria Stolpera - Samuelsona
Zróżnicowanie płac w krajach rozwijających się badano w latach 90. XX w. w Ameryce Południowej oraz
Azji Wschodniej. Okazało się jednak, że wbrew teoretycznym implikacjom TSS nie dochodzi w tych
krajach w następstwie HMN do niwelowania różnic w poziomie płac między pracownikami o niskich
kwalifikacjach i pracownikami o kwalifikacjach wysokich.
Jednym z wytłumaczeń tego stanu, było stwierdzenie, że skoro kraj eksportuje dobra, w produkcji
których nie zużywa się relatywnie niewiele HQL, to importuje dobra do wytworzenia których niezbędne
są duże zasoby HQL. To sprawia, że de facto kraje rozwijające się importują dobra, których konsumpcja
wymaga zaangażowania HQL. Ponieważ w tych krajach z założenia nie ma wielu pracowników o
wysokich kwalifikacjach, w związku ze wzmożonym popytem na ich pracę ich płace rosną szybciej, niż
wynosi wzrost płac pracowników nisko wykwalifikowanych indukowany HMN.
Kolejnym skutkiem specjalizacji i wymiany, na gruncie THO jest wyrównywanie się cen czynników
produkcji w skali międzynarodowej95.
Generalnie, przy zachowaniu założeń modelu, w następstwie specjalizacji oraz wymiany relacje
wymienne czynników produkcji w obu państwach powinny dążyć do wyrównywania się. Kiedy
osiągnęłyby jednakowe poziomy, ceny pracy i kapitału w obu państwach, również w ujęciu absolutnym
byłyby identyczne.
Ekonomiści postanowili sprawdzić, czy w rzeczywistości do takiego wyrównania dochodzi. I w tym
przypadku obiektem badań stały się płace, uważano bowiem, że są one najbardziej wrażliwe na HMN.
Jeżeli twierdzenie o wyrównywaniu się cen w skali międzynarodowej w związku z HMN jest prawdziwe,
to płace w różnych krajach powinny dążyć do wyrównywania się.
Zaznaczyć trzeba, że o ile TSS donosiło się do cen czynników produkcji w obrębie jednego kraju, to
omawiane właśnie twierdzenie odnosi się do różnic w cenach czynników produkcji (konkretnie płac)
między państwami.
Historia gospodarcza świata zdaje się udowadniać słuszność tego twierdzenia. Było bowiem tak, że w
l. 50. i 60. XX wieku Japonia konkurowała z USA głównie niższymi płacami. Dziś już takiej przewagi kraj
wschodzącego słońca nie posiada. Podobna sytuacja miała miejsce w przypadku USA i Korei Płd. w l.
70. oraz 80. XX w.. Obecnie obserwuje się, jak maleje płacowa przewaga Chin.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)