ŚREDNIOWIECZNA MYŚL EKONOMICZNA
Nowy układ społeczno - gospodarczy, jakim był feudalizm powstał po upadku Rzymu, gdzie migracja ludów (niewolników, poddanych, kolonów, żołnierzy) powodowała tworzenie się nowych państw. Punkt ciężkości Europy przeniósł się z obszarów śródziemnomorskich do środkowoeuropejskich. Podstawą gospodarki feudalnej było we wczesnym jej okresie rolnictwo. Struktura organizacyjna, jaka się wykształciła za centrum ustanowiła włość, która była podzielona na ziemie pańską oraz łany (dla chłopów). Postęp techniczny w rolnictwie był powolny i wymuszony zmianami warunków gospodarowania. Sochę zastąpiono żelaznym pługiem, woła - koniem pociągowym, wprowadzono trójpolówkę, czyli pole dzielono na 3 części (pod zasiew oziminy, jarych i pod ugór), przechodząc co roku kolejno z jednego na drugie. Taki układ zasiewów zapewnił wzrost produkcji rolnej o ponad 50%. W antycznych czasach stosowano gospodarkę przemienno - pastwiskową (jeden rok zasiewano zboża, drugi-używano jako pastwisko).
Rozwijało się rzemiosło, szczególnie na wysokim poziomie przy klasztorach i światyniach. Wyroby te sprzedawano w czasie świąt, wspierano rozwój budownictwa i sztuki sakralnej. Doprowadziło to do powstawania osiedli rzemieślniczych, a te przekształcały się w miasta. Postęp techniczny w średniowiecznych „aglomeracjach” był również powolny. Przeważała praca ręczna. Gospodarka i handel miejski był przez długi czas ograniczony do lokalnego obszaru. Dopiero później rozwinęła się wymiana między oddalonymi rynkami. To spowodowało odrodzenie się gospodarki towarowo - pieniężnej. Zrodziły się dwie ważne instytucje - cech i gildie.
Cech był lokalna zawodowa organizacja rzemieślników. Bronił swych interesów przed władzą i kupcami. Wyznaczał ceny, nadzorował jakoś wyrobów i ustalał obowiązki mistrza, czeladników i uczniów. Gildie natomiast grupowały kupców. Walczyły o przywileje, bezpieczeństwo na trasach dla nich. Powstawały związki kupieckie miast, z których najbardziej znana i najpotężniejszą była Hanza (Niemcy).
Układ feudalny charakteryzował się podziałem społeczeństwa na stany: szlachtę (właściciele ziemscy, rycerze, książęta, monarcha), duchowieństwo, mieszczaństwo (rzemieślnicy, kupcy), chłopstwo (rolnicy). Z działalnością tych stanów związane były instytucje: państwa, Kościoła, gildie. Władza świecka nigdy nie była zbyt silna i często musiała ulegać władzy Kościoła, który zaczął odgrywać ogromną rolę we wszystkich dziedzinach życia. Zasadniczo cała ziemia była własnością Kościoła i króla, a podstawową siłą roboczą poddane chłopstwo, które w większości akceptowało swoją pozycję w społeczeństwie feudalnym bez zastrzeżeń. Chrześcijaństwo jako panująca ideologia średniowiecza staje się oficjalną ideologią państwową. Powoduje to niemal całkowitą monopolizację kultury i nauki przez Kościół katolicki. Uczonych Kościoła przyjęto nazywać kanonistami (kanon - reguła, wzorzec, zasada).
(…)
… była zależna od pana o świadczone mu usługi, byli oni jednak wolnymi ludźmi - równymi wobec Boga. Niskie urodzenie było tłumaczone karą za grzech pierworodny. Teoria ceny sprawiedliwej była konsekwencją rozwoju gospodarki pieniężno - towarowej, potrzeb instytucji Kościoła, oraz rzemieślników i kupców. Inną znaczącą koncepcją jest teoria ceny sprawiedliwej. Tomasz z Akwinu za główną tezę teorii ceny…
… wierzyciel wtedy, gdy dłużnik nie zwróci pożyczki pieniężnej w umówionym terminie.
Obok Tomasza z Akwinu, który był wnikliwym obserwatorem zjawisk rynkowych na uwagę zasługuje też inny przedstawiciel szkoły kanonicznej: Albert Wielki (1206-1280) - wybitny teolog, zajmujący się zagadnieniami gospodarczymi. Głosił, iż nawet kawałek skóry trzeba uznać za pieniądz, jeżeli znajdzie się na nim odciśnięta pieczęć władcy. Również wartość pieniądza może być zmieniona decyzją władcy. Według Alberta Wielkiego bogacenie się jest zgodne z naturą ludzką, a w konsekwencji z prawem boskim. Uważał również, że nie należy uparcie dążyć do stanu równości i wspólnoty posiadania, ponieważ jest to nieporozumienie.
3
3
…
… potępienie lichwy wyrosło z groźby wykorzystywania słabszego przez silniejszego, a Arystoteles twierdził, że pobieranie procentu od pożyczek jest nienormalne ponieważ pieniądz jest jałowy. Ta sprzeczność kościoła z powstającą społecznością biznesu ulegała stopniowemu złagodzeniu aż do całkowitej akceptacji pobieraniu procentu. Sam Tomasz z Akwinu wprowadzi pojęcia odszkodowania do którego ma prawo…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)