1 Moduł 6 SPOSOBY KIEROWANIA LUDŹMI. STYLE I STRATEGIE 6.1. Wprowadzenie Do podstawowych problemów, jakie stwarza kaŜde zespołowe przed- sięwzięcie naleŜą problemy kooperacji. Pod pojęciem tym rozumie się “działanie wielopodmiotowe (...) w którym kaŜdy z uczestników liczy się z czynami innych” (Pszczołowski 1978, s. 106). W zaleŜności od tego, czy cele uczestników danego przedsięwzięcia są ze sobą zgodne czy teŜ nie, zwykło się wyróŜniać kooperację pozytywn ą, czyli współdziałania oraz negatywn ą, polegającą na walce bądź rywalizacji. Kooperacja łą- cząca w sobie cechy współdziałania i walki nosi w literaturze miano współzawodnictwa (Zieleniewski 1978, s. 117). Zagadnieniom, o których mowa, poświęcono dotąd wiele miejsca w teorii organizacji. PrzewaŜa pogląd, Ŝe sprawna praca zespołów zorga- nizowanych wymaga zapewnienia warunków uprawiania między ludźmi kooperacji pozytywnej, ewentualnie rozsądnie pojmowanego współza- wodnictwa. Niektórzy skłonni są kooperację negatywną traktować jako zjawisko o znamionach patologii, którą w imię urzeczywistniania organi- zacji “sprawnej” naleŜałoby konsekwentnie zwalczać. Nie naleŜą do od- osobnionych głosy, Ŝe jeśli kierownik nie potrafi zapewnić wśród podle- głego mu personelu zgodnego, harmonijnego współdziałania wszystkich jego członków, opartego na kooperacji pozytywnej, akceptacji “wspól- nych” celów itp., daje dowód, iŜ nie posiada odpowiednich kwalifikacji kierowniczych. Istnieją podstawy do sformułowania tezy, Ŝe takie ujmowanie sprawy jest niezupełnie słuszne. W istocie przecieŜ świat organizacji ludzkich wcale nie jest pełen harmonii i zgody interesów, a przeciwnie, owe intere- sy bywają rozbieŜne, a nierzadko nawet ze sobą wręcz sprzeczne (Koź- miński (red.) 1983, s. 241; Grzelak 1978, s. 9 i nast.). Jest tak m.in. ze Władysław Kobyliński 2 względu na ograniczoność dóbr stojących do dyspozycji człowieka. Po- niewaŜ przeciętna jednostka ludzka jest na ogół skłonna działać we wła- snym przede wszystkim interesie i przedkładać swoje korzyści nad korzy- ś ci partnerów – kooperacja negatywna staje się nieuniknionym składni- kiem realnego Ŝycia organizacji (Crozier, Friedberg 1982, s. 25).
(…)
… przeświadczenie, Ŝe jego określone działanie wywoła
u podwładnych łatwo dające się przewidzieć reakcje (Kowalewski 1982,
s. 235). Poglądy te autor skonceptualizował w postaci tzw. teorii X oraz
teorii Y (McGregor 1960, s. 33−34, 47−48).
2
Heteronomiczny, od słów pochodzenia greckiego występujących w złoŜeniach:
“hetero-” – inny, róŜny, innego gatunku, odmienny, zawierający róŜne elementy, niejednorodny oraz “-nomia” – system praw rządzących daną dziedziną, dziedzina nauki, umiejętności (Kopaliński 1989, s. 209 i 355).
3
Autonomiczny, od słowa greckiego “ autonomos” – samorządny, niezaleŜny (Kopaliński 1989, s. 53).
10
Teoria X zakłada, Ŝe przeciętna jednostka ludzka jest z natury leniwa i
stara się pracować tak mało, jak to jest tylko moŜliwe. Człowiek kocha
nade wszystko spokój, wygodę i konsumpcję, a za wykonaną pracę oczekuje przede wszystkim korzyści materialnych. PoniewaŜ jednak wrodzona niechęć do pracy jest tak silna, Ŝe perspektywa nagrody, jako zbyt odległa, nie jest w stanie jej przełamać, ludzi naleŜy do pracy przymuszać.
Zdaniem zwolenników teorii X najbardziej do tego celu nadają się róŜne
kary i zagroŜenia.
Teorii X przeciwstawił D. McGregor teorię Y. Głosi ona, Ŝe praca
stanowi naturalną…
…, skłaniające do wyboru zupełnie odmiennych stylów kierowania.
Pierwsza, oparta na teorii X, nastawiona na pracę, skłania do autokratycznych rozstrzygnięć, druga natomiast ukierunkowana na zaspokajanie róŜnorodnych potrzeb pracowników stwarza zachętę do stosowania demokratycznego stylu.
Autor opowiada się zdecydowanie za stylem demokratycznym, opartym na załoŜeniach teorii Y. Styl taki lepiej odpowiada naturze człowieka, uwzględnia bowiem takŜe jego potrzeby psychiczne. Wypadałoby
zatem odchodzić m.in. od hierarchicznych struktur, nadmiaru formalizacji, centralizowania decyzji itp. na rzecz budowania klimatu sprzyjającego wyzwalaniu w ludziach tkwiących w nich moŜliwości twórczych. Autokratyczne kierowanie, oparte na teorii X, nie słuŜy dobrze tym celom,
bo hamuje ludzką inicjatywę i pomysłowość i utrudnia…
… specyficznych cech postępowania danej osoby (bądź grupy osób),
charakteryzujących ją i wyróŜniających spośród innych. W tym samym
znaczeniu operujemy pojęciem stylu mówiąc o wytworach kultury materialnej danej epoki, np. średniowiecza czy romantyzmu. Mamy wówczas
na myśli całokształt ideowo-artystycznych cech charakteryzujących ogólny kierunek rozwojowy kultury materialnej tej epoki.
Niemal identycznie…
…
Źródło: Na podstawie: Blake, Mouthon 1964, s. 187.
Styl maksymalnie zorientowany “na ludzi”, oznaczony w schemacie
symbolem C (1–9) wyraŜa się w działaniach zmierzających do utrzymania spójności grupy, trosce o poprawne rozstrzyganie konfliktów i zapobieganie ich powstawaniu, a takŜe dowartościowywaniu pracowników
poprzez poświęcanie moŜliwie wiele uwagi ich pomysłom, emocjom
i zachowaniom (Sikorski…
… kierunek rozwojowy kultury materialnej tej epoki.
Niemal identycznie jest, gdy pojęcie stylu odniesiemy do zachowań
kierowniczych. Oznacza tu ono charakterystyczny dla danej osoby sposób
postępowania z ludźmi. Znajduje on wyraz w doborze metod i technik
skłaniających podwładnych do coraz lepszej i coraz bardziej wydajnej
pracy. Ów sposób kształtuje się pod wpływem bardzo wielu czynników,
jak usposobienie…
…. 187.
Styl maksymalnie zorientowany “na ludzi”, oznaczony w schemacie
symbolem C (1–9) wyraŜa się w działaniach zmierzających do utrzyma-
nia spójności grupy, trosce o poprawne rozstrzyganie konfliktów i zapo-
bieganie ich powstawaniu, a takŜe dowartościowywaniu pracowników
poprzez poświęcanie moŜliwie wiele uwagi ich pomysłom, emocjom
i zachowaniom (Sikorski 1999, s. 94). Kierownik stara…
…, jak i impulsywnym, stanowiącym pejoratywną jego odmianę,
przejawia się egocentryzm kierownika, przekonanie o jego nieomylności
itp., a jednocześnie brak wiary w moŜliwości podwładnych. Stosując styl
bezosobowy kierownik nie angaŜuje się emocjonalnie, reprezentuje postawę racjonalną i powściągliwą.
Styl zbiorowy jest odpowiednikiem stylu powszechnie uznawanego
za demokratyczny, a polegającego na traktowaniu…
…
drugorzędnym, waŜniejsze są konsekwencje działań. Pragmatyzm – jak
20
wiadomo – nie uwzględnia Ŝadnych obiektywnych konieczności, niewzruszonych zasad czy wymogów systemu, jedyną miarą oceny ludzkich
działań staje się ich rzeczywista uŜyteczność praktyczna (Tatrakiewicz
1970, s. 198).
Nie podejmując się dokonywania pogłębionych ocen owej strategii
zauwaŜmy, ze konsekwencje jej stosowania mogą być bardzo róŜne…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)