W. Dajczak. Notatka składa się z 4 stron.
Przedmioty uczestniczące w dziedziczeniu W spadkowaniu musza uczestniczyć dwie osoby:
De cuius (defunctus = zmarły); de cuius - język prawniczy, ten, po którym pojawia się pytanie o spadek; do dzisiaj oba te pojęcia są używane w niektórych nowożytnych językach prawniczych; w przypadku dziedziczenia ab intestato spadkodawcą jest każdy ze zdolnością prawną - czyli w Rzymie nie każdy, bo tylko niektórzy ją mają; ex testamentum; zdolność do sporządzania testamentu ma ten, kto ma pełną zdolność do czynności prawnych; zdolność do sporządzenia testamentów to testamenti factio activa trzeba określić szczegółowe cechy osoby, która może sporządzić testament, zatem ten, kto ma testamenti factio activa czyli osoba odpowiednio stara, poczytalna, nieuznana za marnotrawcę, w przypadku kobiety taka z auctoritas (czy jakoś tak, potem w ogóle kobiety mogły)
Heres / bonorum possesor - spadkobierca; może nim być tylko ten, kto istnieje w chwili śmierci spadkodawcy (ostatnia z zasad prawa spadkowego, za istniejące uznano dziecko poczęte). Ponadto dziedziczyć może tylko osoba ze zdolnością prawną; dziedziczyć mogli też niewolnicy (jeżeli niewyzwolony - majątek trafia do właściciela, jeżeli wyzwolony - majątek trafia do niego) czy nieletni. Kolejna zasada: spadkobierca musi być ściśle określony, zindywidualizowany, nie może być wątpliwości (np. nie „ten, kto pierwszy przyjdzie na mój pogrzeb”).
Testamenti factio passiva - zdolności do otrzymania majątku na podstawie dyspozycji testamentowej - w przypadku dziedziczenia testamentowego. Można było wymagać czegoś więcej niż istnienia i ustalenia jako spadkobiercy
Capacitas - kształtowana przez porządek prawny zdolność do dziedziczenia; ktoś ma przez porządek prawny ograniczoną lub wyłączoną zdolność do bycia spadkobierca testamentowym; prawodawca ogranicza możliwość bycia spadkobiercą np.
lux voconia (II w. pne) - przepis, że osoby najzamożniejsze nie mogły ustanowić swoim spadkobiercą kobiety (chodziło o to, żeby duże majątki nie trafiały w ręce kobiet, ale przepis ten traci znaczenie praktyczne już po stu latach);
Ustawy małżeńskie Augusta - cel: poprawia obyczajów wyrażona w zwiększeniu liczby dzieci małżeńskich, element polityki demograficznej; ustawa ta wprowadzała obowiązek pozostawania w małżeństwie, co do osób w określonym wieku i posiadania dzieci małżeńskich; wprowadzono regułę, że jeżeli ktoś nie stosuje się do obowiązku pozostawania w małżeństwie, to pozbawia się go capacitas - nie ma szans na dziedziczenie testamentowe, a wówczas był to sposób transferu majątku zasadniczy. Jeżeli ktoś był w małżeństwie, a nie miał dzieci, to mógł otrzymać tylko połowę przewidzianego dla siebie majątku; Jeżeli spojrzy się na spisy obywateli, to faktycznie działa ten przepis. W prawie poklasycznym zaczęto w ten sposób promować też nową religię, ograniczano zdolności do dziedziczenia niechrześcijan; dzisiaj pojęciem capacitas się nie operuje, państwo nie ogranicza już zdolności do spadkobrania
(…)
…: takie samo nazwisko;
Zmiany w dziedziczeniu ustawowym. Uchwycenie tych zmian widać w praktyce pretorskiej. Model klas spadkobierców według edyktu pretorskiego (od II w. pne). Model mieszany - w części dziedziczenie agnacyjne, w części na pokrewieństwie krwi.
Unde liberii - dziecko (małżeńskie); nie powinno się różnie traktować dzieci, czy podlegają władzy agnacyjnej (nowość); jednakowo traktuje…
… do napisania testamentu, zabiła spadkodawcę w celu szybkiego dojścia do majątku; zatem dokonała zamachu na wolność testowania. W skutek skargi wniesionej przez kogokolwiek (actio popularis - skarga, którą może wnieść każdy) osoba taka nie miała już zdolności do spadkowania.
Dziedziczenie ustawowe
Jest to sposób wcześniejszy niż nieustawowe, w prymitywnych społeczeństwach stosowano zwyczaje, praktyki plemienne, które określały spadkobierców jakby ustawowych. Odpowiednie przepisy określają, kto dziedziczy i ile. Model dziedziczenia ustawowego się zmienia. Model ten wywodzi się z określonej struktury i wyobrażeń społecznych. W rzymskiej rzeczywistości następuje stopniowe osłabianie struktury agnacyjnej (kasuje się to za Justyniana) i wzrost znaczenia pokrewieństwa krwi i wedle tego modyfikuje się kształt dziedziczenia…
… stopnia pokrewieństwa; są oni powołani w ostatniej kolejności
Małżeństwo nie było co do zasady traktowane jako klasa dziedziczenia. Justynian wprowadził kwartał ubogiej wdowy, który wdowa otrzymywała, gdy nie miała swojego posagu ani środków do życia do pewnej kwoty i wtedy otrzymywała ¼ spadku; nie było kwartału ubogiego wdowca. Mąż nie może dziedziczyć w prawie spadkowym do XIX wieku…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)