SKAŁY METAMORFICZNE
Skały metamorficzne, zwane też przeobrażonymi, powstają w głębszych
partiach skorupy ziemskiej w wyniku oddziaływania na skały magmowe lub osadowe,
panującego tam wysokiego ciśnienia i podwyższonej temperatury, z czym łączy się często
udział czynników chemicznych. Metamorfizm jest na ogół następstwem ruchów
górotwórczych, które doprowadzają do znacznych przemieszczeń w głąb Ziemi utworów
powstających w warunkach powierzchniowych.
Typowy metamorfizm przebiega bez udziału składników z zewnątrz. Metamorfizm
jest jednak procesem złożonym i wpływ na jego przebieg mogą mieć również inne
czynniki, jak np: magma oraz roztwory i gazy pomagmowe, a także czas.
Skład mineralny skał metamorficznych zależy w pewnym stopniu od składu
chemicznego skały pierwotnej oraz temperatury i ciśnienia w jakich zachodzi
metamorfizm, a ponadto od ewentualnych nowych składników. Minerały, z których
składają się skały są trwałe tylko w określonych warunkach ciśnienia i temperatury. Skały
magmowe zbudowane są z minerałów tworzących się w temperaturze 600 – 1500o C,
przy ciśnieniu nierzadko przekraczającym 1000 MPa. Natomiast większość minerałów skał
osadowych jest trwała w warunkach zbliżonych do panujących na powierzchni Ziemi, a
kiedy znajdą się one w warunkach wysokiego ciśnienia i temperatury, podlegają
przemianom fizycznym i chemicznym.
Ze względu na intensywność czynnika dominującego w przeobrażeniu skał
wyróżnia się:
- metamorfizm termiczny, gdy przeobrażenia wynikają głównie z działania
podwyższonej temperatury,
- metamorfizm kontaktowy, gdy w grę wchodzi ciepło pochodzące od intrudującej
magmy,
- metamorfizm dynamiczny, spowodowany podwyższonym ciśnieniem, które może
mieć dwojaki charakter:
o na mniejszych głębokościach ciśnienie działa kierunkowo, gdzie minerały
układają się większymi płaszczyznami prostopadle do kierunku działania
ciśnienia, co jest przyczyną warstwowego lub łupkowatego charakteru
skały,
o na
dużych
głębokościach
ciśnienie
ma
charakter
ciśnienia
hydrostatycznego. Na cząstki mineralne działają wówczas jednakowe siły,
niezależnie od kierunku. Powstają wtedy struktury bezładne, podobne do
struktur skał głębinowych.
Struktury skał metamorficznych są z reguły krystaliczne, gdyż w procesach
metamorfizmu składniki niekrystaliczne skał wyjściowych ulegają przekrystalizowaniu. Na
skutek rekrystalizacji powstają znacznie większe osobniki zwane blastami. Ze względu na
wielkość blastów wyróżnia się struktury: drobno-, średnio-, i gruboblastyczną. Z powodu
stosunków ilościowych wyróżnia się z kolei struktury: homeoblastyczną i
heteroblastyczną lub porfiroblastyczną.
Z punktu widzenia pokroju blastów wyróżnia się struktury:
- granoblastyczną – blasty są izometryczne (wymiary blastów we wszystkich
kierunkach są zbliżone lub analogiczne),
- lepidoblastyczną – blasty należą do minerałów blaszkowych (łyszczyki, chloryty,
talk), które są wyraźnie sprasowane,
- nematoblastyczną – większość blastów ma pokrój słupkowy, pręcikowy i
igiełkowy,
-
(…)
… wówczas o laminacji.
Jeżeli strefy te tworzą nieciągłe soczewki, mówimy o teksturze soczewkowej.
Minerały skałotwórcze skał metamorficznych
W skałach metamorficznych występują minerały znane w skałach magmowych czy
osadowych, a do nich należą: kwarc, muskowit, biotyt, skalenie, amfibole, pirokseny,
kalcyt, dolomit, rzadziej inne.
Niezależnie od wymienionych minerałów w skałach metamorficznych występują…
… stanowią: skalenie potasowe, plagioklazy kwaśne,
kwarc oraz łyszczyki. Gnejsy powstałe z przeobrażenia granitów nazywamy
ortognejsami, natomiast z przeobrażenia skał osadowych – paragnejsami.
Gnejsy
Gnejs
2. Kwarcyty
Powstają przez przeobrażenie piaskowców krzemionkowych lub skał bogatych w
kwarc. Złożone są głównie z ziaren kwarcu. Mają barwę szarą, szaroróżową, czerwoną
lub czarną.
Kwarcyty
Kwarcyt
3…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)