Wraz z podporządkowaniem społeczeństwa pod względem politycznym, komuniści kontynuowali zmiany w systemie gospodarczym. Uspołecznienie produkcji okazywało się w praktyce dążeniem do objęcia kontrolą wszelkiej działalności wytwórczej w celu likwidacji samodzielności ekonomicznej obywateli. Przemiany te zachodziły w trakcie realizacji Planu Odbudowy Gospodarczej. Ustawę o planie uchwalił Sejm w lipcu 1947 r. Głównym celem planu 3-letniego na lata 1947-1949 było podniesienie stopy życiowej ponad poziom przedwojenny przez, jak to nazwano „utrwalenie ustroju i przebudowe struktury społeczno-gospodarczej kraju”, a także likwidowanie zniszczeń wojennych i scalanie Ziem Odzyskanych z resztą Polski.
Niedostatek artykułów pierwszej potrzeby powodował trudności rynkowe. Naturalne prawa rynku wywoływały wzrost cen, który podsycała spekulacja. Granica między działalnością handlową i spekulacją stawała się bardzo płynna. Władze komunistyczne skorzystały z okazji, by przeprowadzić nacjonalizację handlu. Rzucono hasło tzw. „bitwy o handel”, dowodząc przewrotnie, iż przyczyną wzrostu cen jest naturalna skłonność przedsiębiorców prywatnych do spekulacji. Walkę z handlem prywatnym przeprowadzono przez ustalanie cen maksymalnych i narzucanie wysokich podatków, a Komisja Nadzwyczajna do Walki z Nadużyciami zaostrzyła represje. W czerwcu 1947 r. wprowadzono ustawę o koncesjonowaniu. Zezwolenia na prowadzenie działalności handlowej wydawano po wyegzekwowaniu wszystkich podatków i opłat. W 1947 r. komuniści przejęli też kontrolę nad handlem spółdzielczym. W wyniku bitwy o handel praktycznie upaństwowiono handel w Polsce. Jednocześnie zmalała sieć handlowa, co oznaczało wydłużenie kolejek, biurokratyzacje handlu i pogorszenie obsługi. Jednak czarny rynek utrzymywał się mimo drastycznych kar.
W 1948 r. komuniści rzucili hasło kolektywizacji wsi, a także przesunęli punkt ciężkości z produkcji dóbr rynkowych na inwestycyjne. Tempo tych przemian wzrosło po powstaniu PZPR. W kwietniu 1948 r. zlikwidowano ostatecznie CUP. Na czele powołanej na jego miejsce Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego (PKPG) stanął Hilary Minc. Ministerstwo Przemysłu i Handlu podzielono na sześć ministerstw branżowych: Przemysłu Ciężkiego, Lekkiego, Rolno-Spożywczego, Górnictwa i Energetyki, Handlu Wewnętrznego i Handlu Zagranicznego. Utajniono wszystkie dane gospodarcze, a nawet zawieszono wydawanie Rocznika Statystycznego. Pod koniec planu 3-letniego gospodarka polska była poza rolnictwem, państwowym monopolem, sterowanym przez hierarchiczną armię biurokratów partyjnych.
Plan 3-letni, jedyny po wojnie zrealizowany w całości plan gospodarczy przyniósł wzrost dochodu narodowego Polski o, około 43%, co oznaczało przekroczenie poziomu przedwojennego. Osiągnięto to przy nieznacznym wysiłku inwestycyjnym państwa. Już na Kongresie Zjednoczeniowym PZPR w grudniu 1948 r. rzucono hasło przyspieszenia industrializacji, a prace przygotowawcze nad nowym planem trwały przez cały następny rok. Pomyślne wyniki planu 3-letniego zaostrzyły ambicje komunistów i zachęciły ich do stałego podwyższania zakładanych wskaźników nowego planu. Pod koniec 1949 r. w propagandzie partyjnej dominowało już hasło „Naprzód do walki o Plan Sześcioletni”.
(…)
… samochodów osobowych podwoiła się w latach 1970-1975. Szczególną rolę w tej dziedzinie odegrało uruchomienie w Warszawie, Tychach i Bielsku-Białej masowej produkcji małolitrażowego Fiata 126p na licencji włoskiej, zwanego popularnie „maluchem”. Budowano też nowoczesne drogi kołowe w rodzaju Trasy Łazienkowskiej w Warszawie lub szosy Warszawa-Katowice. W lipcu 1972 r. zakupiono licencje na produkcję coca…
…, głosząc przy tym, że „w demokracjach ludowych podatki służą celom dyktatury proletariatu” i „mają pomagać procesowi ograniczania i wykorzeniania elementów kapitalistycznych”. Jedną z metod wyrównywania dysproporcji podaży i popytu stała się wymiana pieniędzy w październiku 1950 r., w wyniku, której wszyscy posiadacze gotówki stracili z dnia na dzień 2/3 jej wartości. Podobne straty ponieśli…
… niż produkcja przemysłowa. Ze względu na zatrucie środowiska stale ubywało gruntów użytkowanych rolniczo. W 1986 r. połowa rzek w Polsce miała wodę niezdatną nawet do przemysłu, a ogromne połacie lasów, głównie w Sudetach, umierały od „kwaśnych deszczów”. W wielu regionach kraju, między innymi na Górnym Śląsku, w Krakowie, Płocku, Puławach, Rybniku i Wałbrzychu, normy zanieczyszczenia przekroczono wielokrotnie…
… się do zdynamizowania gospodarki PRL. Oczekiwania takie okazały się złudzeniem. Na przeszkodzie stanęły główne cechy systemu centralnego planowania: niesprawny mechanizm planowania i zarządzania, nieracjonalny dobór proporcji i kierunków inwestycji, wynikający z priorytetów politycznych oraz nieudolności kierownictwa, jak również woluntaryzm w stosowaniu doraźnych bodźców gospodarczych. Ponieważ trudności wynikały…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)