Andrzej Czarnocki „ Pojęcie Europa Środkowo - Wschodnia” Pojęcie „Europa Środkowo - Wschodnia” jest kluczowe, dla wyjaśnienia i charakterystyki najbliższego środowiska międzynarodowego Rzeczpospolitej Polskiej. Do lat osiemdziesiątych, w istniejących systemach wojskowo - politycznych, gospodarczych nie było miejsca dla Europy Środkowo - Wschodniej, jako regionu międzynarodowego. Dychotomiczny podział świata, dwóch ówczesnych mocarstw na wschód i zachód przesądził też o podziale Europy na wschodnią i zachodnią, co nie było zgodne z geografią i realiami cywilno - kulturowymi. Kontury Europy Środkowo - Wschodniej jako odmiennej części od zachodu i wschodu pierwsi zauważyli pisarze i intelektualiści. Aby dostrzec te różnice bardziej była potrzebna intuicja, która sięga głębiej pod ówczesne zjawiska pojałtańskiej Europy. Dziś głównymi problemami Europy Środkowo - Wschodniej jest specyfika przemian politycznych, gospodarczych i społecznych. Wiąże się to z przynależnością państw do zachodnich organizacji ( NATO, EU,). Wieloznaczność pojęcia „Europa Środkowo - Wschodnia” i używanie terminu „Europa Środkowa” jako jego zamiennika, może budzić szereg nieporozumień. Najważniejsze co musimy podkreślić jest to, że pojęcie „Europa Środkowo - Wschodnia” jest używana w dwóch podstawowych znaczeniach
Geopolitycznym
Kulturowym i historycznym „Europa Środkowo - Wschodnia” jako pojęcie geopolityczne
W tym znaczeniu w przeszłości mówiono o Europie Środkowej. H. Batowski uważa, że to pojęcie jest politycznym, niepokrywającym się w pełni z kryteriami geograficznymi. M. Wojciechowski i B. Osadnik uważają, że jest nieostre pojęcie z kręgu geografii politycznej. W. Nałkowski wyodrębnia ten obszar w sensie geografii fizycznej. Zalicza do niego: Alpy, Góry Niemieckie z Niziną Niemiecką, północne stoki Karpat z Niziną Polska. A jego zdaniem ten obszar cechują nieprawidłowe stosunki między krainami fizycznymi, rozsiedleniem narodowości i sztucznymi utworami, to jest państwami.
W I połowie XIX wieku niemiecki nacjonalizm przejawił się w formie koncepcji środkowoeuropejskiej „Mitteleuropa” według doktryny F.Naumanna zadaniem Niemców było stworzenie na obszarze na wschód i na południowy wschód od Niemiec wielkiego gospodarczo - politycznego związku państw pod ich hegemonią. Chodzi tu w szczególności o obszar między Niemcami a Rosją tzw.: „Zwischeneuropy”. Przeciwstawną teorie wysunął T.Masaryk. według niego Europa Środkowa to : szczególna strefa małych narodów, rozciągających się od Przylądka Północnego po Przylądek Matapan, obejmujący obszar zasiedlenia Lapończyków, Szwedów, Norwegów, Duńczyków, Finów, Estończyków, Łotyszów, Litwinów, Polaków, Łużyczan, Czechów, Słowaków, Węgrów, Serbo - Chorwatów, Słoweńców, Rumunów, Bułgarów, Albańczyków, Turków i Greków, czyli od zwartego etnicznego obszaru niemieckiego i austroniemieckiego na zachodzie do rosyjskiego na wschodzie.
(…)
…. J.Kłoczkowski uważa ze te tereny byłe granice Rzeczpospolitej Obojga Narodów, Czechy, Słowację, Węgry, Słowenię, Chorwację, Rumunię i Łotwę. Wytycza on także granicę na Płd, na pewno w Europy Środkowej nie zalicza Włoch, z wyjątkiem Triestru, a bezpodstawne jest zaliczanie Albanii Rumunii i Bułgarii. Na zachodzie nie zalicza on Niemiec, z wyjątkiem Prus Wschodnich.
A więc pojęcie „Europa Środkowo - Wschodnia…
… stosują kryterium historyczne, a nie tylko geopolityczne. Europa Środkowo - Wschodnia po II wojnie światowej przekształciła się w Europę Wschodnią, stając się geopolitycznie częścią wschodu. Pojęcie to pojawiło się znów z określeniem obszaru projektowanej specjalnej strefy bezpieczeństwa. Polska inicjatyw „plan Rapackiego” przewidywała utworzenie na obszarze Polski, Czechosłowacji, NRD i RFN strefy…
… to geopolitycznie część Zachodu i stąd w nauce stosunków międzynarodowych nie ma użyteczności jej wyodrębnianie. Odwrotnie jest z pojęciem „Europa Środkowo - Wschodnia” , chodzi bowiem tu o obszar między NATO, UE i WNP.
„Europa Środkowo - Wschodnia” jako poję kulturowe i historyczne. W okresie międzywojennym toczyły się debaty wokół różnych nazw tego regionu
„Europa Słowiańska”
„Europa Wschodnia”
Europa Środkowa…
… i Węgrom pojęcie „Europa Środkowa” jest bliższe. Niemcy używają „Zwischeneuropy” zamiast „Mitteleuropa” a dla Rosji to pojęcie zupełnie nie istnieje. A więc żeby uniknąć wszelkich nieporozumień najlepiej używać pojęcia „Europa Środkowo - Wschodnia”. Istnieje bowiem wschodnia i zachodnia Europa Środkowa. W zachodnią część wchodzą kraje Beneluksu, Niemcy, Austria, Szwajcaria i Lichtenstein, stanowi…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)