Pi_at-Borcuch. Notatka składa się z 6 stron.
PRZEDMIOT I CEL BADAŃ SPOŁECZNYCH Rozmaitymi tworami życia zbiorowego ludzi, tzn. przeróżnymi strukturami, zjawiskami i procesami
społecznymi, czyli mówiąc bardziej skrótowo — tzw. rzeczywistością społeczną — zajmuje się wiele
nauk, np. historia, etnologia, socjologia, ekonomia polityczna i in., z których każda dąży do
rozpoznania poszczególnych jej fragmentów, zgodnie ze swoją specyfiką. Rozważania dotyczące
przedmiotu badań zawężam do socjologii, ponieważ nauka ta stwarza najszersze podstawy do
penetracji rzeczywistości społecznej, a stosowane w niej metody i techniki badawcze — podobnie jak
też jej kategoria i prawa — są stosowane w pozostałych naukach społecznych.
Przechodząc do charakterystyki przedmiotu badań socjologii trzeba już na początku wskazać, że jest
on bardzo złożony. Obejmuje bowiem rozmaite twory życia społecznego, zarówno materialne (np.
różne zbiorowości społeczne), jak również idealne, do których zaliczamy np. idee, przesądy, czy też
wierzenia ludzi. Bez przesady można powiedzieć, że przedmiotem tych badań jest wszystko to, co
składa się na rzeczywistość społeczną.
Spróbujmy przyjrzeć się bliżej temu, co z socjologicznego punktu widzenia składa się na tą
rzeczywistość społeczną. Do najistotniejszych jej składników zaliczamy:
a) zbiorowości i zbiory społeczne;
b) instytucje społeczne oraz
c) procesy i zjawiska społeczne.
Zbiorowościami społecznymi nazywamy wszystkie takie zbiory ludzi, w których pomiędzy
tworzącymi je osobnikami, występują jakieś wzajemne oddziaływania, wynikające z faktu ich
przynależności do danego zbioru. Przykładowo zalicza się do tego typu tworów społecznych: grupy,
klasy i warstwy społeczne, różnego rodzaju publiczności itp. W ostatnich latach np. dużym
zainteresowaniem nie tylko socjologów cieszą się przeróżne małe grupy społeczne, jak np. rodzina,
grupy koleżeńskie, kliki, kolektywy itp. ponieważ w nich właśnie kształtują się opinie, postawy i
zachowania ludzi oraz wartości, jakimi kierują się oni na co dzień.
Zbiorami społecznymi nazywamy takie twory, które powstały w praktyce życia społecznego, czyli
zostały ukształtowane w procesie współżycia ludzi ze sobą w obrębie danej zbiorowości. Są to zatem
zbiory, które badający zastaje w istniejących zbiorowościach, w przeciwieństwie do zbiorów
logicznych, jakie sam tworzy dla określonych potrzeb na podstawie dowolnej cechy wspólnej,
występującej u interesujących go ludzi. Zbiory np. wykwalifikowanych i niewykwalifikowanych
pracowników, jakie możemy wyróżnić wśród załóg wielu zakładów pracy, są przykładem zbiorów
(…)
… się
żadne obowiązki lub uprawnienia społeczne. To, że np. ktoś jest blondynem, brunetem, rudym czy
łysym nie pociąga za sobą żadnych konsekwencji społecznych.
Do najbardziej typowych zbiorów społecznych zaliczamy zbiorowiska społeczne i kategorie społeczne.
Zbiorowisko społeczne tworzy zbiór ludzi przebywających mniej lub więcej stale w pewnych
określonych ramach przestrzennych w takim skupieniu, że praktycznie…
… oraz
stopnia rozwoju społeczno-gospodarczego danego zbiorowiska.
Kategorią społeczną nazywa się z kolei zbiór ludzi wydzielony w praktyce życia społecznego w obrębie
różnych struktur społecznych ze względu na określone cechy fizyczne lub inne, które same przez się
lub przez swój rzeczywisty czy domniemany związek strukturalny lub funkcjonalny z innymi cechami,
wydają się ludziom na tyle ważne, że łączy się z nimi określone obowiązki, (czyli „funkcje") i
uprawnienia, (czyli „pozycje społeczne")11. Do najbardziej powszechnych kategorii społecznych
zalicza się kategorie: płci, wieku, pokrewieństwa, stanu cywilnego, wykształcenia i zawodu. Z
przynależności do każdej z kategorii społecznych wynikają określone zwyczajowo i prawnie obowiązki
i uprawnienia, które są zróżnicowane w poszczególnych grupach społecznych…
…"; kapitana statku — jako „pierwszego po Bogu" itp. Z terminem „instytucja" łączy się pochodny
— mianowicie — „instytucjonalizacja", którym określa się proces upowszechnienia się i utrwalania
jakiegoś sposobu postępowania, zachowania itp. faktów społecznych, stających się z czasem
instytucjami, w jednym z wyróżnionych znaczeń.
c. Procesami społecznymi nazywamy rozmaite, przebiegające regularnie po sobie, wzajemnie
warunkujące się przeobrażenia w różnych tworach społecznych lub w życiu danego społeczeństwa.
Zjawiskami społecznymi nazywamy z kolei wszelkie uzewnętrznione i masowe wytwory współżycia
oraz wzajemnego oddziaływania na siebie ludzi, jak np. ruchliwość społeczna, opinie, postawy i
zachowania ludzi, moda, wierzenia, zainteresowania itp. materialne i niematerialne twory życia
zbiorowego ludzi…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)