Fragment notatki:
Dr. Marek Wasiński
Prawo Publiczne Międzynarodowe
Wykład IX – Prawo morza
1. Kolejność obszarów zaczynając od tych najbliżej terytorium państwa:
morskie wody wewnętrzne (prawo nieszkodliwego przepływu tutaj nie obowiązuje)
morze terytorialne (do 12 mil od brzegu)
strefa przyległa (do 24 mil od brzegu)
wyłączna strefa ekonomiczna (do 200 mil od brzegu)
szelf kontynentalny
morze otwarte
dno mórz i oceanów
terytorium państwa
poza terytorium państwa ale
występuje ograniczona
jurysdykcja
poza terytorium państwa i
brak jurysdykcji
2. Prawo nieszkodliwego przepływu:
Przepływ jest nieszkodliwy dopóki nie narusza pokoju, porządku publicznego lub bezpieczeństwa państwa nadbrzeżnego. Przepływ powinien
być nieprzerwany i szybki. Obejmować może jednak zatrzymanie się i zarzucenie kotwicy, gdy jest to związane ze zwyczajną żeglugą albo jest
konieczne z powodu siły wyższej lub niebezpieczeństwa albo w celu udzielenia pomocy. Zakazane działania:
groźbie użycia siły lub użyciu siły przeciwko suwerenności państwa nadbrzeżnego
manewrach lub ćwiczeniach z użyciem broni jakiegokolwiek rodzaju
zbieraniu informacji na szkodę obronności lub bezpieczeństwa państwa nadbrzeżnego
propagandzie mającej na celu osłabienie obronności lub bezpieczeństwa państwa nadbrzeżnego
czynnościach, w wyniku których następuje start, lądowanie lub przyjęcie na pokład jakiegokolwiek statku powietrznego
czynnościach, w wyniku których następuje start, lądowanie lub przyjęcie na pokład jakiegokolwiek urządzenia wojskowego
przyjmowaniu na pokład lub wydawaniu jakichkolwiek towarów lub walut
umyślnym i poważnym zanieczyszczaniu i dokonywaniu jakichkolwiek połowów
prowadzeniu działalności badawczej lub obserwacji hydrograficznych
zakłócaniu funkcjonowania systemu łączności albo innych urządzeń lub instalacji państwa nadbrzeżnego
wszelkich innych działaniach niezwiązanych bezpośrednio z przepływem
3. Jurysdykcja karna:
Wobec statków obcych w przypadku jurysdykcji karnej państwo nie powinno wykonywać jurysdykcji karnej na pokładzie obcego statku
przepływającego przez morze terytorialne, w celu aresztowania jakiejś osoby lub przeprowadzenia dochodzenia w związku z przestępstwem
popełnionym na tym statku, z wyjątkiem następujących przypadków:
jeżeli skutki przestępstwa rozciągają się na kraj nadbrzeżny
jeżeli przestępstwo zakłóca spokój kraju nadbrzeżnego
jeżeli kapitan statku prosi o pomoc
jeżeli występuje handel narkotykami
Państwo nadbrzeżne powinno powiadomić przedstawiciela dyplomatycznego bandery przed podjęciem jakichkolwiek działań.
Państwo nadbrzeżne nie może podejmować na pokładzie obcego statku, przepływającego przez morze terytorialne żadnych działań, jeżeli
statek ten płynąc z obcego portu przepływa jedynie przez morze terytorialne bez wpływania na wody wewnętrzne.
4. Represja wszechświatowa:
Każde państwo może wykonać jurysdykcję również w odniesieniu do statku które nie podnoszą bandery lub popełniają jedno z czterech
przestępstw:
handel niewolnikami
handel narkotykami
piractwo
nadawanie nielegalnych audycji
Piractwo: wszelki bezprawny akt gwałtu, zatrzymania lub grabieży statku lub samolotu wymierzony na morzu pełnym przeciwko innemu
statkowi morskiemu lub powietrznemu albo osobom lub mieniu znajdującym się na pokładzie statku morskiego lub powietrznego.
Na otwartym morzu każdy okręt wojenny może zatrzymać statek piracki i aresztować piratów.
5. Prawo pościgu:
Można wszcząć pościg za obcym statkiem, tylko jeżeli są dostateczne podstawy. Pościg musi się rozpocząć gdy obcy statek znajduje się na
wodach wewnętrznych, wodach archipelagowych, morza terytorialnego lub strefie przyległej pod warunkiem, że pościg nie został przerwany.
Prawo pościgu ustaje gdy ścigany statek wejdzie na morze terytorialne własnego państwa lub państwa trzeciego.
6. Zdarzenia dotyczące statku na morzu pełnym:
Powodują odpowiedzialność karną lub dyscyplinarną kapitana lub każdej innej osoby zatrudnionej na statku. Postępowanie karne lub
dyscyplinarne wobec takiej osoby może być wszczęte wyłącznie przed władzami sądowymi lub administracyjnymi państwa bandery albo
państwa którego obywatelstwo posiada ta osoba.
Przykłady:
1)
Dnia 19 stycznia 2005 roku na Morzu Beringa (w strefie morza otwartego) doszło do kolizji japońskiego kontenerowca
„Makugonagaru” z rosyjskim żaglowcem szkolnym „Tawariszcz”. Wskutek zderzenia na żaglowiec rosyjski zatonął, zginęło też
dwunastu członków jego załogi, w tym dziewięciu kadetów Wyższej Szkoły Morskiej w Kaliningradzie. Prowadząca akcję ratunkową
rosyjska marynarka wojenna zatrzymała statek japoński, odprowadziła do portu w Anadyrze (Czukotka), gdzie, ze względu na
zniszczenia w poszyciu kadłuba, umieszczono go w suchym doku. W toku śledztwa prowadzonego przez rosyjsko-japońską komisję
mieszaną ustalono, że do zderzenia na morzu otwartym doszło z winy pełniącego wachtę w chwili zdarzenia pierwszego oficera statku
japońskiego. Na podstawie raportu komisji mieszanej władze rosyjskie aresztowały pierwszego oficera oraz kapitana
„Makugonagaru”. Po stanowczym proteście złożonym przez Japonię sąd rosyjski zwolnił z aresztu japońskiego kapitana, odmówił
natomiast zwolnienia pierwszego oficera, którego proces rozpoczął się. W wyroku sąd rosyjski skazał pierwszego oficera na karę
dziesięciu lat pozbawienia wolności.
Oceń postępowanie strony rosyjskiej z punktu widzenia Konwencji z Montego Bay?
Postępowanie karne lub administracyjne wobec osoby oskarżonej o spowodowane wypadku może być wszczęte wyłącznie przed
władzami sądowymi lub administracyjnymi państwa bandery statku albo obywatelstwa państwa którego obywatelstwo posiada ta
osoba. Rosja nie miała prawa przeprowadzać postępowania karnego. Postępowanie karne powinna przeprowadzić Japonia.
2)
W lutym 2003 roku lotniskowiec amerykański „Nimitz”, w drodze do Zatoki Perskiej, przepływał przez morze terytorialne
Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Ministerstwo Spraw Zagranicznych Zjednoczonych Emiratów Arabskich złożyło notę
protestacyjną Sekretarzowi Stanu USA domagając się zaprzestania przepływu jako szkodliwego argumentując, że w trakcie przepływu
z lotniskowca startowały samoloty. USA odpierało zarzuty dowodząc, że miał miejsce tylko jeden przypadek startu i że był to samolot
sanitarny, który transportował rannego w wypadku na pokładzie żołnierza do szpitala w Rijadzie (Arabia Saudyjska), w żadnym
wypadku nie był to myśliwiec.
Proszę ocenić z punktu widzenia postanowień Konwencji prawa morza z Montego Bay czy zachowane zostały warunki
nieszkodliwego przepływu?
Warunki nieszkodliwego przepływu zostały zachowane ze względu na to, że pozwalają one na lądowanie i startowanie samolotu w
celu udzielenia pomocy.
3)
Dnia 22 stycznia 2008 roku na Morzu Karaibskim, w odległości 42 mil morskich od wybrzeży Dominiki, brytyjski kontenerowiec „Mary
Sue” został napadnięty przez nieposiadający bandery statek piracki. Odpowiadając na wezwanie o pomoc wysłane przez kapitana
„Mary Sue” z Fort Saint-Louis, francuskiej bazy wojskowej na Martynice wypłynęła kanonierka, która dotarłszy na miejsce ataku
zatrzymała statek piracki, a jego załogę aresztowała. Zarówno statek jak i załoga zostali eskortowani do Fort de France na Martynice,
gdzie władze francuskie rozpoczęły postępowanie karne przeciwko załodze pirackiej jednostki. W toku postępowania okazało się, że
większość załogi zatrzymanego statku posiada obywatelstwo Dominiki. Zawiadomione o tym fakcie (na podstawie Konwencji
Wiedeńskiej o stosunkach konsularnych z 1963 roku) władze w Rosseau zażądały natychmiastowego uwolnienia załogi i statku.
Podnosiły, że do zatrzymania doszło na wodach wyłącznej strefy ekonomicznej Dominiki, co stanowi pogwałcenie jej jurysdykcji i jest
naruszeniem prawa międzynarodowego.
Czy Dominika ma rację?
Tak, w tym zakresie, że w świetle art. 36 Konwencji Wiedeńskiej o stosunkach konsularnych z 1963 roku
obowiązek uwolnić zatrzymanych na żądanie Dominiki.
4)
władze francuskie miały
Do jednostki hondureńskiej straży przybrzeżnej w Puerto Cortes wpłynęła skarga od miejscowych rybaków, że od jakiegoś czasu
podnoszący nikaraguańską banderę trawler prowadzi połowy w odległości 14 mil morskich od wybrzeży Hondurasu. Kapitan straży
przybrzeżnej wysłał niezwłocznie kuter patrolowy w celu zbadania doniesienia i ewentualnego dokonania zajęcia trawlera. Po
przybyciu na miejsce hondureński kuter stwierdził, że istotnie jednostka pływająca, oznaczona jako państwowy statek szkolny
zarejestrowany w Puerto Cabezas (Nikaragua) i podnosząca banderę nikaraguańską rozstawia sieci. Straż przybrzeżna Hondurasu
wezwała więc statek do zatrzymania się, nikaraguański trawler jednak, po odebraniu wezwania, zaczął uciekać. Straż przybrzeżna
rozpoczęła pościg. Wkrótce ścigany trawler wpłynął na obszar morza terytorialnego Belize. Hondureński kuter patrolowy nie przerwał
jednak pościgu ostatecznie dokonał zajęcia trawlera na redzie portu w Punta Gorda (Belize).
Czy doszło do naruszenia prawa pościgu w rozumieniu Konwencji z Montego Bay?
Tak ze względu na to że prawo pościgu ustaje zawsze w tedy gdy statek ścigany wejdzie na obszar morza terytorialnego swojego
państwa lub państwa trzeciego.
5)
W nocy z 26 na 27 stycznia 2006 roku na Morzu Arabskim (morze otwarte) rosyjski statek handlowy „Ural” został zaatakowany przez
niepodnoszący bandery bryg, którego załoga dokonała abordażu i splądrowała statek. Pierwszy oficer zaatakowanej jednostki zdołał
nawiązać kontakt z przepływającym w pobliżu ukraińskim krążownikiem „Bohdan Chmielnicki”. Gdy ukraiński okręt dopłynął na
pozycję podaną przez „Ural”, piratów już nie było, na pokładzie zaś znaleziono tylko resztki ładunku oraz ciała osiemnastoosobowej
załogi rosyjskiej. „Bohdan Chmielnicki” wszczął pościg za statkiem pirackim, który zakończył się w odległości 212 mil morskich od
wybrzeży Somalii. Okręt ukraiński nawiązał kontakt ze ściganą jednostką, wzywając kapitana do zatrzymania statku, a następnie do
ujawnienia bandery oraz przygotowania się do wizyty-rewizji. Statek piracki nie zareagował. Wobec próby odpłynięcia przez ściganą
jednostkę, „Chmielnicki” otworzył doń ogień. W wyniku ataku statek piracki zatonął.
Czy działanie ukraińskiego okrętu wojennego było zgodne z prawem międzynarodowym?
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)