Prawo bankowe
W XIX wieku konkurowały ze sobą dwa modele bankowości. Model „angielski" polegał na tym, że banki komercyjne koncentrowały się na udzielaniu kredytu krótkoterminowego w formie dyskonta weksli. Nie wolno im było uczestniczyć w zakładaniu firm ani wchodzić w posiadanie akcji. Kapitały na cele inwestycyjne mobilizowane były na giełdzie, bez udziału aparatu bankowego. Czyniło to banki typu „angielskiego" stosunkowo bezpiecznymi, bowiem w wypadku kłopotów szybko odzyskiwały płynność. W połowie stulecia okazało się jednak, że model ten sprawdza się dobrze jedynie w kraju tak zasobnym w kapitały, jak Wielka Brytania. W krajach o skromniejszych w tym zakresie możliwościach niezbędne okazało się włączenie banków w proces mobilizacji kapitału na cele inwestycyjne. Tak powstały banki typu „niemieckiego", grynderskiego, którym wolno było zakładać nowe przedsiębiorstwa posiadać akcje. Banki typu „niemieckiego” były mniej bezpieczne i częściej padały ofiarą kryzysów otwierały jednak znacznie szersze możliwości mobilizowania kapitałów.
Na ziemiach polskich najbardziej zbliżone do modelu „angielskiego" było prawo rosyjskie. Do 1860 roku władze rosyjskie negatywnie odnosiły sil do idei bankowości prywatnej w formie spółek akcyjnych. Później dopuściły ich działalność, ale ślady dawnej nieufności dostrzec można w prawie bankowym. Zostało ono oparte na systemie koncesji, udzielanych przez Ministerstwo Finansów, które sugerowało także nadzór nad działalnością banków. Ustawowo określone były: minimalny i maksymalny kapitał akcyjny (odpowiednio 0,5 miliona i 5 milionów rubli), wysokość pogotowia kasowego (10 procent zobowiązań), stosunek kapitałów własnych do obcych (1:5) oraz maksymalne rozmiary kredytu dla jednego klienta (14 procent kapitału). Ponadto istniał ścisły podział na banki handlowe, zajmujące się kredytem krótkoterminowym, i banki ziemskie, udzielające kredytu hipotecznego i emitujące listy zastawne. Banki handlowe nie mogły nabywać listów zastawnych, akcji i obligacji (ograniczenia te dotyczyły jednak tylko nowych emisji, można było kupować papiery „z drugiej ręki"). W pozostałych zaborach regulacje prawne byty znacznie łagodniejsze. Austriackie prawo bankowe, choć też oparte na systemie koncesji, było znacznie bardziej liberalne od rosyjskiego. Pozwalało, m.in. na łączenie działalności w zakresie kredytu hipotecznego i dyskantowego. Efektem togo był jednak niski stopień bezpieczeństwa banków. Niemieckie prawo bankowe, oparte na systemie rejestracji a nie koncesji, było najbardziej liberalne. Banki były zobowiązane do przestrzegania kodeksu handlowego i swoich własnych statutów. Nie istniały ograniczenia dotyczące zakresu czynności bankowych a banki - nie chcąc sobie wiązać rąk - unikały określania tych czynności w statutach.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)