II. POWSTANIE ZOBOWIĄZAŃ. POSZCZEGÓLNE ZOBOWIĄZANIA A. KONTRAKTY I PACTA $ 127. Ogólna charakterystyka zobowiązań kontraktowych Contractus to rodzaj zobowiązania, które zawiązywało się przez czynność prawną - w okresie prawa klasycznego definicja uległa zawężeniu
Contractus to umowa zawiązująca zobowiązanie, zaskarżalne według ius civile Kontrakty realne - re, przez rzecz
- jedna strona wydawała drugiej rzecz, np. sumę pieniędzy tytułem udzielonej pożyczki Kontrakty werbalne - verbis, przez słowo
- wymagały wypowiedzenie określonych formułek słownych pomiędzy obecnymi Kontrakty literalne - litteris, przez pismo
- porozumienie w postaci formalnego wpisu do księgi rachunkowej Kontrakty konsensualne - consensu, przez porozumienie
- porozumienie stron objawione na zewnątrz, bez dalszych wymogów
- możliwe zawarcie kontraktu pomiędzy nieobecnymi, np. przez list albo posłańca
- historycznie najmłodsze
- łatwość i swoboda obrotu prawnego
- obsługiwały operacje o podstawowym znaczeniu gospodarczym i społecznym
Funkcja i znaczenie - ex delictu były zjawiskami społecznie nieprawidłowymi, służyły obronie interesów właścicieli i posiadaczy
- ex contractu to podstawowy rodzaj zobowiązań
- ułatwiały wymianę dóbr ekonomicznych, np. sprzedaż
- ułatwiały organizację produkcji, opartą nie tylko na systemie niewolniczym, np. zlecenie
KONTRAKTY REALNE $ 128. Pożyczka - Mutuum Nexum - pożyczka prawa archaicznego
- dochodziła do skutku w sposób formalny, przy świadkach, jak mancipactio
- suma dłużna była z reguły oprocentowana
- wierzyciel, który nie otrzymał należności w terminie, mógł bez procesu przystąpić do egzekucji per manus iniectionem
Mutuum - zobowiązanie jednostronne, stricti iuris (o odsetki trzeba było umawiać się osobno w formie stipulatio)
- przedmiotem mogły być rzeczy oznaczone gatunkowo, które się warzy, liczy lub mierzy, np. pieniądze, wino, zboże, złoto, srebro
- wierzyciel oddaje określoną ilość dobra lub surowca na własność, żądając zwrotu innej rzeczy w tej samej ilości (quantitas) i tej samej jakości (qualitas)
- powstawało w momencie wręczenia przedmiotu pożyczki,
(…)
…
- tylko między obywatelami rzymskimi
- dotyczyła przede wszystkim res mancipi
- uciążliwa, wymagana podwójne mancipatio albo in iure cessio, powierzający tracił prawne środki ochrony własności, fiducia była chroniona tylko przez osobne actio in personam
- prawo poklasyczne - zanika
- Justynian - usuwa ją
Commodatum - zobowiązanie dwustronne niezupełne, bonae fidei
- bezpłatne korzystanie z cudzych rzeczy, w zakresie…
… wydanie rzeczy emptorowi
- res mancipi poprzez mancipatio albo in iure cessio
- res nec mancipi przez traditio
- przeniesienie samego posiadania otwierało drogę do zasiedzenia
- emptor
- musiał zapłacić venditorowi umówioną cenę, dopiero to powodowało przeniesienie własności rzeczy na emptora
- mógł popaść w zwłokę
- jako dłużnik, gdy po otrzymaniu towaru opóźniał się z zapłatą ceny, musiał wtedy płacić…
…
Zamiana - permutatio
- najprostsza forma - bezpośrednia wymiana rzeczy
- problematyczna, trzeba znaleźć osobę zarazem posiadającą rzecz której potrzebujemy, jak i potrzebującą rzecz którą posiadamy Sprzedaż gotówkowa - pojawiła się wraz z wprowadzeniem pieniędzy jako środka wymiany
- przeniesienie własności albo posiadania rzeczy sprzedawanej i pieniędzy
- res mancipi - przez mancipatio albo in iure…
… nietypowych, nie objętych ochroną kontraktową, np. zobowiązanie ewentualne, które może zaistnieć w przyszłości, jeśli spełnione zostaną określone przesłanki - najczęstsze zastosowania:
- zobowiązanie solidarne
- zobowiązanie do zapłacenia procentu od pożyczki
- zobowiązanie do ustanowienia kary umownej
- ustanowienie poręczyciela za cudzy dług
Inne kontrakty werbalne
- dotis dictio - przyrzeczenie posagu…
… dla drugiego)
- wyjątkiem stanowiły osoby, składające stypulację wobec swojego zwierzchnika:
- osoby alieni iuris - niewolnicy
- zobowiązanie osobiste, jednostronne, stricti iuris
Stypulacje złożone - dopuszczenie do zobowiązania dodatkowych osób
- współuczestnicy stypulacji - wierzyciele lub dłużnicy solidarni
- adstipulator - wierzyciel uboczny, działał z upoważnienia wierzyciela głównego - mógł przyjąć…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)