To tylko jedna z 12 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
1 POWIERZCHNIOWE RUCHY MASOWE Powierzchniowe ruchy masowe s ą to przemieszczenia mas skalnych pod wpływem siły ci ęŜ ko ś ci. Erozja i wietrzenie naruszają równowagę utworów geologicznych. Erozja zwiększa pochyłość stoków i sprzyja osuwaniu. Ruch mas moŜe być powolny lub gwałtowny. Skutki oddziaływania siły cięŜkości na stoku zale Ŝą od jego nachylenia , które decyduje równieŜ o przebiegu ruchu i powstawaniu określonych form. Na stoku nachylonym siła cięŜkości rozkłada się na dwie składowe: stykow ą – prostopadłą do stoku i ze ś lizgow ą – równoległą do stoku. Wraz ze zwiększeniem się kąta nachylenia wzrasta składowa ześlizgowa i wzrasta moŜliwość przemieszczenia się mas skalnych. Ruchowi mas skalnych przeciwdziała spójno ść (kohezja) oraz opór tarcia wewn ę trznego ( opór stawiany przeciwko przesuwaniu się cząstek między sobą) dlatego rozwój powierzchniowych ruchów masowych i ich charakter zaleŜy teŜ od rodzaju gruntu. 2 Od kohezji i tarcia wewn ę trznego uzaleŜniona jest wytrzymało ść skały na ś cinanie (opór skały na przesuwanie się jej części względem siebie). Gdy wytrzymałość ta zostanie przekroczona, w skale następuje powierzchnia ścięcia, wzdłuŜ której przemieszczają się jej części. Przemieszczany w dół, w czasie powierzchniowych ruchów masowych materiał to koluwium . Rozwój i charakter powierzchniowych ruchów masowych zaleŜy m.in. od rodzaju gruntu. Osady drobnoziarniste przesycone wodą mogą ulec uplastycznieniu lub upłynnieniu, gdyŜ woda zmniejsza tarcie między cząsteczkami skały. Upłynnione osady piaszczyste czy mułowe nazywamy kurzawk ą , natomiast skłonność osadów do upłynnienia i ruchu – tiksotropi ą . Czynniki wpływaj ą ce na równowag ę mas stokowych i tempo zachodz ą cych zmian : • nachylenia stoku • litologia i ułoŜenie warstw • nawodnienie luźnego materiału (gwałtowne topnienie śniegu, wysokie opady) • zamarzanie i rozmarzanie gruntu • podcięcie brzegu przez erozję lub w sposób sztuczny • wstrząsy (trzęsienia ziemi, wybuchy, lawiny...) • 3 Klasyfikacja powierzchniowych ruchów masowych
(…)
… strukturalnej (np. powierzchni warstwy, powierzchni spękania,
granicy między skałą a zwietrzeliną)
•
insekwentne – tworzą się, gdy przemieszczanie odbywa się w poprzek
powierzchni strukturalnych
Przykład osuwiska konsekwentnego
Dolina rzeki Gross Ventre Wyoming, USA
Stoki górskie okalające dolinę rzeki Gros Ventre są zbudowane z piaskowców,
leŜących na łupkach, które z kolei zalegają na grubej warstwie wapieni. Rzeka
systematycznie podcinała osady piaskowcowe, co spowodowało destabilizację stoku.
Wiosną
1925
topniejący
śnieg
oraz
intensywne
opady
nasączyły
skały
powierzchniowe i w łupkach utworzyła się powierzchnia poślizgu, po której zsunęły
się piaskowce. 38 mln m3 skał runęło do doliny, utworzyła się zapora, która 2 lata
później przerwała się i w wyniku powodzi zginęło wiele osób.
6
Inny podział osuwisk…
… popioły wulkaniczne. Spływy popiołów wulkanicznych to
lahary.
Pinatubo, Filipiny – wielka erupcja w 1991
9
Po wybuchu Nevado del Ruiz (Kolumbia) w 1985 lahary spowodowały śmierć 23
tys. osób
95% polskich osuwisk znajduje się w Karpatach, ich powstaniu sprzyja: budowa
geologiczna (zwłaszcza w Karpatach fliszowych – warstwy łupków i piaskowców),
duŜe nachylenie stoków oraz gwałtowne opady deszczu i roztopy…
… zawierają materiał drobniejszy niŜ w obrywach.
W wyniku osypywania w dolnej części stoku powstają nagromadzenia drobnego
materiału skalnego: piargi (osypiska) a u wylotu Ŝlebów stoŜki osypiskowe. Drobny
materiał gromadzi się w dolnych partiach.
StoŜki osypiskowe
3
Osuwanie – jest stosunkowo gwałtowne, do kilku m/s. Powstają osuwiska – zsuwy.
Przemieszczają się duŜe masy zwietrzeliny lub podłoŜa wzdłuŜ…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)