To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
GRAWITACYJNE RUCHY MASOWE
Ruchy masowe (grawitacyjne) polegają na przemieszczaniu się zwietrzeliny, gleby w dół
stoku pod wpływem siły ciężkości.
Stok, to każda nachylona powierzchnia (np. stok pagórka, zbocza doliny). Zanim dojdzie do
przemieszczenia materiału, stoki wykazują równowagę, stabilność. W miarę zwiększenia
nachylenia stoku rośnie prawdopodobieństwo naruszenia tej równowagi i tym bardziej
gwałtowne może być przemieszczenie materiału po powierzchni stoku. Przeciwdziała temu
siła tarcia i spoistość osadów. Skały zwięzłe cechuje duże tarcie i duża spoistość. Jednakże i
tarcie, i spoistość zmniejszają się z czasem wskutek wietrzenia i następują ruchy zwietrzeliny.
Na powierzchniach pochylonych działają zatem dwie przeciwstawne siły - odrywająca i
trzymająca. Naruszenie równowagi tych sił uruchamia ruchy masowe.
Czynnikami warunkującymi ruchy masowe są więc:
v nachylenie stoku - ma największy wpływ
v rodzaj i ułożenie skał
v klimat - decyduje m. in. o obecności wody w podłożu, co może zwiększyć ciężar
zwietrzeliny i przyspieszyć jej ruch, woda może też tworzyć powierzchnię poślizgu
Przyczyną zmniejszenia siły trzymającej może być również:
v nasączenie zwietrzeliny lub skał wodą
v dodatkowe obciążenie zwietrzeliny np. budynkami
v podcięcie stoku przez np. wody płynące, drogę itp.
Kąt naturalnego spoczynku – kąt maksymalnego nachylenia stoku, przy którym materiał
skalny nie ulega przemieszczaniu. Jest on inny dla poszczególnych rodzajów skał:
v skały lite nie mają określonego kąta naturalnego spoczynku
v głazy, głaziki – do 45°
v piaski - 30° - 38°
v gliny - 8° - 20°
v iły - 5° - 17°
Grawitacyjne ruchy masowe występują w postaci odpadania, obrywania, spełzywania,
spłukiwania, osuwania. Po przemieszczeniu materiału powstają nisze, żleby, żłobki, bruzdy,
wąwozy, a u podnóża narastają piargi, blokowiska, piramidy ziemne.
v Odpadanie – zachodzi w obrębie ścian skalnych np. na ścianie klifu. Polega na
przemieszczaniu się małych fragmentów skalnych, które odrywają się na skutek np.
zamrozu i spadają zgodnie z siłą ciężkości. W ścianie tworzą się nisze, jamy a u
podnóża stoku stożki usypiskowe, piargi (np. w Tatrach u podnóża Mięguszowieckich
Szczytów – w tym przypadku stoki są strome i zwietrzelina zsuwa się po zboczu
tworząc żleb)
v Obrywanie – polega na odpadaniu ze stromych ścian (np. klif) dużych mas skalnych.
W miejscu skąd oderwał się materiał skalny powstaje nisza a u podnóża stoku
powierzchnie pagórkowate lub bokowisko skalne
v Osuwanie – polega na przemieszczaniu się zwietrzeliny po stoku. Proces ten zachodzi
nagle np. na skutek nasiąknięcia warstwy wodą (duży opad) – w ten sposób tworzy się
powierzchnia poślizgu dla skał leżących wyżej ( zakładamy, że warstwy skalne
ułożone są płytowo pod kątem). Osuwisko składa się z: niszy osuwiskowej – miejsca
skąd osunął się materiał, rynny osuwiskowej, którą przemieszczał się jęzor
osuwiskowy i masy osuwiskowej u podnóża zbocza.
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
v
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)