Pi_at-Borcuch. Notatka składa się z 5 stron.
POPRAWNE PRZEPROWADZENIE WYWIADU Poprawne przeprowadzenie wywiadów zależy od wielu różnych czynników np. od przygotowania
wywiadu, od umiejętności nawiązywania rozmowy przez badającego i umiejętności stawiania pytań,
od atmosfery wywiadu, miejsca, w jakim się wywiad prowadzi, nastroju respondentów i wielu różnych czynników. Nie podejmując wysiłków, których celem byłoby wyliczenie wszystkich możliwych
uwarunkowań, ograniczę się więc do wskazania kilku istotnych uchybień, jakie mogą mieć miejsce
przy stosowaniu tej metody badawczej. Eliminacja owych uchybień określa bowiem poprawność
wywiadu.
Do podstawowych uchybień popełnianych przy przeprowadzaniu wywiadów zaliczyć można
następujące:
a) uchybienia w organizacji wywiadu;
b) uchybienia w stawianiu pytań;
c) uchybienia w rejestrowaniu wypowiedzi;
d) uchybienia w interpretacji wypowiedzi.
Ad a. Mamy tu na myśli wszelkie uchybienia popełniane przez badającego w czasie organizowania
wywiadu, czyli wtedy, kiedy podejmuje on wysiłki, których celem jest pozyskanie danej osoby do tego, aby zgodziła się na udział w badaniach omawianego typu. Na tym etapie należy w szczególności
wystrzegać się:
— złej prezentacji charakteru i celu badań, ponieważ może to zrazić daną osobę do udziału w
badaniach; niekiedy wskazane jest np. unikanie słowa „wywiad" ze względu na jego wieloznaczność i
emocjonalne obciążenia tego terminu;
— takich zachowań, które mogłyby doprowadzić do błędnych wyobrażeń, respondenta o badającym i
wywołać u niego podejrzliwość, brak zaufania itp. postawy;
— przejawiania własnych opinii i postaw dotyczących badanych faktów, ponieważ mogą być one inne
niż respondenta, a wtedy będzie on skłonny traktować badającego jako przeciwnika;
— wszelkich form krytyki poglądów i postaw prezentowanych przez osobę, którą chcemy badać, aby
nie zniechęcać jej do badającego.
Ponadto trzeba na tym etapie dbać również o właściwy wybór miejsca, w którym chcemy wywiad
prowadzić. Miejsce wywiadu nie powinno być krępujące dla osoby badanej, ani też wywoływać
podejrzeń, że może być ona przez kogoś postronnego obserwowana czy podsłuchiwana. Nie należy
więc prowadzić wywiadu w obecności osób, które w nim nie uczestniczą a tym bardziej
tolerować wpływ osób trzecich, np. przeprowadzać wywiad o panujących stosunkach w zakładzie
pracy z robotnikami w obecności ich przełożonych.
W momencie aranżacji wywiadu badający powinien też dokonać takiego rozeznania partnera, aby
mógł ustalić jego zaangażowanie społeczne, polityczne itp. oraz związane z tym bariery uczuciowe.
(…)
… na twarzy
pytającego, ironia wyrażona w głosie itp. zachowania mogą —jak wiadomo — sugerować badanemu
nasz stosunek do tego, o co pytamy i tym samym oddziaływać na jego wypowiedzi.
Nie jest wskazana polemika z respondentami chyba, że jest to umiejętna próba skłonienia ich do
bardziej pełnego uzasadnienia swego stanowiska. Wówczas jednak polemika nie powinna być
agresywna. Badający nie powinien wykazywać swojej intelektualnej przewagi i nie powinien
angażować się zbyt emocjonalnie w ewentualną polemikę. Należy również unikać tonu mentorskiego,
pouczeń oraz krytyki sposobu wypowiadania się respondenta, jak też poziomu jego wypowiedzi.
Ludzie bowiem na ogół niechętnie odnoszą się do pouczających i krytykujących ich osób.
Wskażmy także na to, że dla przeprowadzającego wywiad może być problemem zarówno…
… nas temat, a
ewentualne komentarze czynić na marginesie notatek.
Jeżeli stwierdzimy, że badany próbuje wyprowadzić nas w pole lub stara się nas „przerobić", wówczas
należy raczej podziękować taktownie za wywiad niż podejmować jakiekolwiek polemiki, czy udzielać
pouczeń.
Ad c. W zależności od charakteru wywiadu mogą występować różne trudności w notowaniu
wypowiedzi. W wywiadzie ukrytym na ogół trudności…
… zrozumienie
stawianego pytania. Nie należy jednak w żadnym przypadku podpowiadać lub sugerować odpowiedzi.
Nie należy również godzić się łatwo z twierdzeniem respondenta typu „nie wiem" albo „nie potrafię"
itp. Trzeba wówczas zachęcać po prostu respondenta w sposób taktowny do dalszych refleksji i prób
znalezienia odpowiedzi na Postawione pytanie.
Kiedy natomiast respondent zasypuje nas lawiną słów…
…, ponieważ rozmowa staje się bardziej urzędowa i
musi przebiegać wolniej, a badacz koncentrując swoją uwagę na notowaniu ma mniejsze możliwości
śledzenia wypowiedzi i zachowania badanego. Z tych względów lepsze są magnetofony, które mogą
być także bardzo przydatne w wywiadach ukrytych.
Jeżeli wywiad nie może być notowany „na gorąco", trzeba zaraz po jego zakończeniu postarać się
odtworzyć szczególnie interesujące…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)