PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA SOCJOLOGII WG. EMILA DURKHEIMA I MAXA WEBERA Emil Durkheim jest uważany za najwybitniejszego socjologa francuskiego. Jego koncepcje miały głęboki wpływ na nauki humanistyczne i kulturę Francji. Jego koncepcja socjologii opierała się na pozytywistycznej teorii nauki, która wzorowała się na naukach indukcyjnych (określanie faktów socjologicznych i jej elementów składowych , które były podstawą do stawiania hipotez w oparciu o opracowane metody badawcze). Emil Durkheim sformułował nową definicję socjologii - jako nauki o faktach społecznych. A więc nie tyle nauki o społeczeństwie, jego strukturze, rozwoju, ile nauki o faktach społecznych, zespole różnych teorii wyjaśniających poszczególne dziedziny faktów. Durkheim poświęcił wiele miejsca w swoich pracach definicji „faktu społecznego”, ale najczęściej wymienianą jest ta sformułowana w pierwszym rozdziale „Les Regles” : „ Faktem społecznym jest wszelki sposób działania , ustalony lub nie, zdolny do wywierania na jednostkę przymusu zewnętrznego; lub inaczej - który jest powszechny w danym społeczeństwie, zachowując własną egzystencję niezależną od przejawów indywidualnych”. Takimi faktami są np.: prawo, religia, język, moda, itp. Język istnieje niezależnie od jednostki, jest czymś zewnętrznym, narzuca jej sposób posługiwania się słowami. Rzeczywistość społeczna jest zawsze rzeczywistością zastaną - człowiek nie tworzy języka, ale się go uczy od swojej grupy, nie wymyśla stosowanych przez siebie metod pracy, ale przejmuje je od otoczenia, nie wynajduje własnej religii, ale wyznaje którąś z istniejących. Swoje sposoby myślenia i działania musi dostosować do sposobów uznanych w społeczeństwie. Inaczej spotka się z reakcją społeczną : sankcje prawne, przygana opinii publicznej. Dlatego E.Durkheim zwraca uwagę na „zewnętrzny” i „przymusowy” charakter faktów społecznych. Fakty społeczne są przejawem świadomości zbiorowej. Socjologia opiera się na obserwacji przejawów świadomości społecznej a nie stanów psychicznych jednostki. Ma to zapewnić empiryczność tej nauki. Dlatego E. Durkheim do swoich badań nie używał listów ,życiorysów, pamiętników dotyczące osobistych przeżyć jednostki, ale preferował : kodeksy prawne, dogmaty religijne, normy etyczne, które wyrażały świadomość zbiorową. Do badania stanów świadomości zbiorowej wprowadza pojęcie „rzeczy”, czyli koncepcji opierającej się na obserwacji zewnętrznej danego stanu. Wykorzystuje do tego : postrzeganie - czyli obserwację wyglądu zewnętrznego rzeczy, tak jak fizyk badając ciepło lub elektryczność nie dowierza swoim wrażeniom ciepła, ale wykorzystuje do tego termometr, elektrometr, itd.; rozumowanie - wyciąganie odpowiednich wniosków przez analogię, wynikających z obserwacji z wykorzystaniem przyrządów pomiarowych.
(…)
…, charakteryzujące się ślepym podporządkowaniem woli zbiorowej - tzw. solidarność mechaniczna, występująca w społeczeństwach pierwotnych. Jednostkom ludzkim brak jest indywidualności i zróżnicowania.
Wyróżnia również inny typ zachowania - wysoce zindywidualizowane, rodzące się z osobistych zdolności i osiągnięć. Występuje tu podział pracy i daleko idąca specjalizacja zawodowa. Jest to tzw. solidarność organiczna, występująca w społeczeństwach nowoczesnych. Do swych obserwacji E.Durkheim stosował statystyczną metodę badań faktów społecznych.
Trochę zbliżoną do Durkheimowskiego zachowania uzależnionego od tradycji jest Weberowska tradycjonalna czynność społeczna, gdzie jednostka zachowuje się zgodnie z utrwalonymi nawykami, jednakże z zalążkową przynajmniej świadomością czyniącą ową zgodność czymś zamierzonym…
… lub obserwatorowi przedstawia się jako sensowny powód danego zachowania.
Max Weber w odróżnieniu do Emila Durkheima, (który był praktykiem i wykorzystywał metody indukcyjne, doświadczalne, praktyczne) był teoretykiem. Stworzył bogaty teoretycznie i wpływowy system socjologii humanistycznej. Określał siebie jako wychowanka szkoły historycznej i podkreślał, że zależy mu na poznaniu zjawisk społecznych…
… subiektywny sens, jaki ludzie działający nadają swoim działaniom. Aby to dokładniej wyjaśnić, zostaje skonstruowany typ idealny przebiegu działań. Poprzez porównanie działań rzeczywistych z typem idealnym, odkrywa się motywy i warunki powodujące odchylenia. Metoda typów idealnych pozwala wyjaśnić działania społeczne poprzez zrozumienie ich sensu. Max Weber kładzie silny nacisk na przyczynowe wyjaśnienie…
…. Czynności społeczne są jednokierunkowe, jednakże zawsze zorientowane na ludzi. Nie zawierają żadnej konieczności, lecz tylko prawdopodobieństwo wywołania odpowiedzi z ich strony. Gdy taka odpowiedź następuje, powstaje stosunek społeczny. Patrząc z punktu widzenia podziału społeczeństwa Weber , w odróżnieniu od Durkheima u którego można stwierdzić podziały na społeczeństwo pierwotne i nowoczesne, dzieli…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)