(3) Socjologia Durkheima Emile Durkheim (1858-1917); 1896 - Bordeaux, pierwsza na świecie katedra socjologii, 1902 - Durkheim obejmuje katedrę socjologii na Sorbonie. Autor takich klasycznych dzieł, jak: O podziale pracy społecznej (1893), Zasady metody socjologicznej (1895), Samobójstwo (1897), Elementarne systemy życia religijnego. System totemiczny w Australii (1912); Jego znaczenie wykracza daleko poza granice jakiejkolwiek jednej „szkoły”; Durkheim, to obok Webera niekwestionowany klasyk całej dyscypliny; jego wpływ okazał się trwały i wielokierunkowy; potrafił zastosować teorię socjologiczną w badaniach terenowych, wyłożyć w konsekwentny sposób; zapewnił socjologii odpowiednie ramy instytucjonalne - m.in. czasopismo „L'année sociologique” Wpływ Durkheima objął wiele innych nauk społecznych, na które myśliciel ten oddziałał bezpośrednio lub pośrednio Jest socjologiem w pełnym tego słowa znaczeniu. Twórca francuskiej szkoły socjologicznej. Durkheim a dziedzictwo myśli społecznej Odwoływał się do Monteskiusza, Rousseau, liberalizmu, konserwatyzmu i socjalizmu. Z wszystkimi prowadził jednak długotrwały spór: Liberalizm - spłyca według niego problematykę społeczną; człowiek to nie tylko homo oeconomicus, a społeczeństwo nie służy tylko do zapewniania ludziom maksimum niezależności i pomyślności materialnej. Dla Durkheima społeczeństwo to „ognisko życia moralnego”. Socjalizm - czynił jak liberalizm społeczeństwo instrumentem życia ekonomicznego. Wg. Durkheima możliwości kapitalizmu nie zostały wyczerpane i nie trzeba szukać nowego ładu społeczno-gospodarczego. Wystarczy przystosowanie społeczeństwa obecnego do nowych warunków społecznego bytu i położenie kresu stanowi dezorganizacji, który zależy od czynników moralnych, nie zaś politycznych czy ekonomicznych. Konserwatyzm - był mu jak najdalszy bowiem reprezentował orientację programowo świecką (walczył o laicyzację francuskiego szkolnictwa), ale i opowiadał się za Deklaracją Praw Człowieka i Obywatela, w której widział fundament odnowionej moralności. - Np. w sprawie Dreyfusa stanął po tej samej stronie co liberałowie i socjaliści - trudno zatem przypisać całość jego poglądów do jednej „doktryny praktycznej”. Według Durheima uczony powinien szukać własnej drogi wchodząc, gdy zachodzi taka potrzeba w spór ze wszystkimi. Nawiązywał do pozytywizmu, ale w wielu kwestiach także się nie zgadzał i celowo unikał określenia „pozytywista”. Jako że socjologia wzięła początek z wielkich doktryn filozoficznych, zachowała zwyczaj opierania się na jakimś systemie; była więc kolejno pozytywistyczna, ewolucjonistyczna, spirytualistyczna, podczas gdy winna zadowolić się pozycją socjologii
(…)
… i ujednostkowienia społeczeństwa; społeczeństwo to system różnych organów, z których każdy ma swoją specjalną rolę i składa się ze zróżnicowanych części.
Takim społeczeństwem jest nowoczesne społeczeństwo przemysłowe (przeciwieństwem społ. tradycyjne). Nie kontroluje wszystkich sfer życia jednostki, funkcją prawa karnego jest ochrona życia i mienia, wierzenia religijne zatracają swój charakter, rośnie rola myślenia…
… zjawiska nie morfologiczne, lecz „funkcjonalne czy fizjologiczne”.
Zmiany morfologiczne związane z kształtowaniem się nowoczesnego społeczeństwa przemysłowego doprowadziły na razie nie do powstania nowej moralności, lecz do stanu kryzysu. Problematyka morfologii społecznej miała znaczenie drugorzędne.
Instytucjonalizacja zachowania się ludzkiego i niebezpieczeństwa jej braku
Instytucje wg. Durkheima…
… odwrotnym do stopnia integracji grup społecznych, do których należy jednostka. Kiedy społeczeństwo jest mocno zintegrowane, trzyma ono jednostki pod swoją kontrolą, uważa, że są one do jego usług i nie pozwala im rozporządzać sobą podług ich własnych fantazji. Przeciwstawia się ono temu, by uchylały się one poprzez śmierć od obowiązków, jakie mają w stosunku do niego. W społeczeństwach nowoczesnych…
… ma trwać.
Był pierwszym socjologiem, który jasno sformułował postulat analizy funkcjonalnej: Kiedy przystępuje się do wyjaśniania zjawiska społecznego, szukać trzeba oddzielnie przyczyny, która je utworzyła, i funkcji, jaką to zjawisko wypełnia. Używamy słowa „funkcja”, przedkładając je nad słowo „cel” właśnie dlatego, że zjawiska społeczne na ogół istnieją nie ze względu na użyteczne skutki…
… w życie religijne, bierze na się inną naturę, staje się innym człowiekiem. To dzięki religii pojawia się w ludzkim życiu doświadczenie czegoś, co ewidentnie przekracza granice zmysłowego doświadczenia: ponad sferą profanum konstytuuje się sfera sacrum, w której obliczu jednostka odczuwa szacunek i lęk, każące powściągać naturalne odruchy i rezygnować z zaspokajania przemożnych kiedy indziej potrzeb…
… się przyczynić naukowa socjologia ujawniająca zasadnicze potrzeby społeczne, z których bezwzględnie najważniejsza jest potrzeba trwałego ładu normatywnego.
Organicyzm i „funkcjonalizm” w socjologii Durkheima
Socjologia Durkheima była odmianą socjologii pozytywistycznej, choć jej pozytywizm był umiarkowany i wyrafinowany; Nie zakwestionował generalnie filozofii nauki swoich poprzedników; Program badania…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)