To tylko jedna z 17 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Ordunek gorny
albo Ustawa Górnicza dla Górnego Śląska z 1528 roku.
Królewskie Żupy Kruszcowe
Olkusz
Litterae Ordinatoriae Montium Ilucossiensium
Elżbieta Łokietkówna (1374)
Communte Incliti
Poloniae Regini
privilegium
constitutionum et
indultuum publicitus
decretorum
approbatorumque
Powszechny sławnego Królestwa Polskiego przywilej
zatwierdzonych publicznie konstytucji, zezwoleń i dekretów
Kraków A.D. 1506
Władza sądownicza
Żupnik – wybierany przez gwarków z pośród ich grona, sprawował
władzę sądowniczą, wydawał zezwolenia na prowadzenie
robót górniczych
Dwóch Zastępców Żupnika – wymierzali nadania w terenie,
wyznaczali lokalizację szybu gównego i szybów rząpiowych
Siedmiu ławników wybieranych spośród gwarków
Pisarz żupny – prowadził: rejestr wydanych zezwoleń na
prowadzenie robót górniczych oraz księgi sądu górniczego
Sprawy ekonomiczne
Olbornik - poborca dziesięcin, nabijał cechy na kruszec
vice-olbornik – zastępca olbornika
Pisarz olbory – prowadzenie ksiąg racunkowych
Ważnik – pilnował wagi i ważył wytopiony z rudy kruszec
Dozór kopalniany
Oberman – nadzorował roboty górnicze i realizcji uchwał Laudum
Sztolmistrz – nadzorował drążenie sztolni i ich utrzymanie
Pisarz sztolny – prowadzenie ksiąg związanych z budową
i utrzymaniem sztolni
Pisarz gwarecki – prowadzenie ksiąg rachunkowych gwarków
sztolniowych i opolnych
Hutman (sztygar sztolniowy lub górny) – nadzorował pracę kopaczy,
terlarzy goniarzy, kieratowych etc.
Robotnicy w żupach kruszcowych
Kopacze:
dyngarze płaceni od łachtra
leszoftnicy – płaceni od kibla
szychtowi – płaceni za dniówkę
Terlarze (cieśle górniczy) – naprawa starych i wznoszenie nowych
obudów w komorach i chodnikach. Cembrowanie szybów, naprawa
kunsztów i kieratów
Ciągarze – transport urobku pod szyb
Płóczka polska
wg. G. Agricoli
… Polacy w rowie o długości 10 stóp, szerkości 3, wysokości
1 ½ stopy, płuczą zanieczyszczoną
powierzchniową rudę
ołowiu, bowiem jest zmieszana z gliną prawie żółtą, którą
pokrywa mokry i piaskowy ił. Więc wpierw ją, potem rudę się
odkopuje i wozi nad potok lub rzekę i wrzuca do rowu, do
którego wpuszcza się wodę przez koryto. Płuczkarz następnie
stojąc przy dolnym końcu rowu, ją przegrzebuje wąską i prawie
szpiczastą zgarniarką. Zgarniarka ma trzonek o długości mniej
więcej 10 stóp. W ten sposób woda spłukuje ziemię do potoku i
rzeki, natomiast błyszcz osadza się w rowie. Błyszcz następnie
suszy się na słońcu i wrzuca na miedziane sito i drobne, które
przepuszcza, od grubych kawałków się oddziela ….
G. Agricola
Muzeum Miejskie w Dąbrowie Górniczej „Sztygarka”
Kopacze z herbem Olkusza – bazylika pw. Św Andrzeja w Olkuszu
Gmerki gwareckie na
bryłach rudy ołowiu
Liczba cetnarów
Pieczęć Margrabiego
Branderburskiego
Jerzego Fryderyka Hohenzolerna
Liczba achtli
1 cetnar = 8 achtli = 40 do 60 kg
„... Przed tym prawie Blaszynem - bydła straconego
Szukając - przerzeczony Rybka dnia jednego
Natrafił pod wykrotą kruszec, ktory było
Korznie z sobą na wierzch ziemie wytargnęło
A
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)