Drużyna: - Zapewniała posłuch księciu, jego urzędnikom i dowódcom. Stała załogą w głównych grodach, na jej czele książę podejmował wyprawy łupieskie. W ciągu XI w traciła stopniowo znaczenie. Drużynników obowiązywała wierność wobec panującego, uczestniczyli w łowach i wyprawach wojennych za co pozostawali na utrzymaniu monarchy i uczestniczyli w podziałach łupów oraz z czasem osiadali na ziemiach nadanych jako uposażenia. Dzieliła się na drużynę starszą, pełniącą funkcje państwowe, oraz drużynę młodszą- właściwą, zbrojną. Urzędy Centralne i Ziemskie: - Monarchia Patrymonialna:
Urzędnicy centralni
- najwyższym urzędnikiem od XI w był comes palatinus, inaczej wojewoda, zastępujący panującego w najważniejszych sprawach. Od jego uprawnień wojskowych pochodzi nazwa wojewoda.
- Kanclerz, z reguły duchowny, kieruje kancelaria władcy i uwierzytelnia pieczęcią państwową dokumenty publiczne i prywatne. Zajmuje drugie miejsce po wojewodzie.
- Skarbnik, kierujący skarbem książęcym.
- Mincerz, w XII, XIII w., zarządza skarbcem pieniężnym i mennicą. Urzędnicy ziemscy
- Komes grodowy, inaczej kasztelan, sprawuje administrację, sądownictwo i dowództwo wojskowe w powierzonym mu okręgu.
- Starosta, Wprowadzony przez Wacława II, był namiestnikiem władcy powołanym dla jednej ziemi, lub kilku ziem, pełna władza administracyjna, sądowa i wojskowa. Nie musiał pochodzić- z danej ziemi. - Monarcha Stanowa:
Urzędnicy centralni:
- Kanclerz, podkanclerz, odpowiedzialni za prowadzenie korespondencji dyplomatycznej. Przez ich ręce przechodziły wszelkie akty dotyczące zarządu wewnętrznego, ora przywileje królewskie. Różnili się tylko wielkością pieczęci. - Podskarbi koronny, podskarbi nadworny, kierowali skarbem centralnym, czuwał nad wpływami do skarbu i dokonywał z niego wypłat. Objął nadzór nad mennicą państwową i sprawował opiekę nad skarbcem. Podskarbi nadworny prowadził rachunki skarbowe i był zastępcą podskarbiego koronnego. Symbolem władzy podskarbich- klucze.
- Marszałek koronny, marszałek nadworny, zarządzał dworem, sądził dworzan i był mistrzem ceremonii. Marszałek nadworny- zastępca
Urzędnicy ziemscy:
- Wojewoda, jurysdykcja nad Żydami i woźnymi, miał prawo azylu dla szlachty, sprawował nadzór nad miastami (ustalanie taks na wyroby rzemieślnicze), dowodził pospolitym ruszeniem województwa, zasiadał w radzie królewskiej
- Kasztelan, utracił w tym okresie większość- administracyjnych i sądowych.
- Podkomorzy i sędzia ziemski, uprawnienia związane z sądownictwem
- Starostowie, usunęli w cień kasztelanów, byli starostowie prowincjonalni, którzy zarządzali terytoriami i starostowie grodzcy zarządzający konkretnym zamkiem, starostowie grodzcy mieli uprawnienia policyjne i sądowe.
(…)
… i zobowiązań finansowych. Wraz z nimi łączyły się Artykuły Henrykowskie stanowiły sformułowanie podstawowych zasad ustrojowych państwa, w odróżnieniu od paktów, których treść zmieniała się w zależności od wybieranego władcy, artykuły traktowały o prawach fundamentalnych państwa. W ich treści król uznawał wolną elekcję, zrzekał się tytułu dziedzica, zobowiązywał się spraw wojny i pokoju nie załatwiać bez…
… miast. - Demokracja szlachecka - podstawowym źródłem prawa były konstytucje uchwalone przez sejmy, które dzieliły się na wieczyste i czasowe, podstawowe normy ustrojowe zawarte w układach elekta ze szlachtą traktowano jako niezmienne np. artykuły henrykowskie czy prawa kardynalne. Obok konstytucji sejmowych, król wydawał edykty, artykuły wojskowe, ordynacje. Najważniejsze prawa stanowione, zostały…
… władzy w państwie, oraz określały stosunki między sejmem walnym a monarchą. Był to zbiór przepisów prawnych, których przestrzegać musiał każdy król Polski wybrany w drodze wolnej elekcji. Poprzez podpisanie tych artykułów król uzależniał się od szlachty. Wraz z pacta conventa stanowiły podstawę ustroju państwa polskiego w dobie wolnych elekcji. Nazwa pochodzi od imienia pierwszego władcy, który musiał…
… warszawskiej)
- zezwalały na wypowiedzenie królowi posłuszeństwa (rokosz), w wypadku łamania przez niego przywilejów szlacheckich
Prawa kardynalne
ustawy przeforsowane w latach 1767-1768 na sejmie Repninowskim i obejmowały podstawowe zasady ustroju demokracji szlacheckiej gwarantując szlachcie wolną elekcję, utrzymanie liberum veto na sejmach, prawo do wypowiadania posłuszeństwa królowi, nietykalność osobistą…
…. Powstała federacyjna rzeczpospolita, ze wspólnym królem i sejmem walnym, polityką zagraniczną i monetą. Odrębne zaś pozostało prawo sądowe, sąd i wojsko.
Prawo oporu w średniowieczu
- Gdy monarcha nie przestrzegał praw, lub gdy naruszał przyjęte zobowiązania, możnowładcy uważali że mają prawo oprzeć się bezprawnym według nich poczynaniom. Mogło to doprowadzić do usunięcia władcy siłą, tzw. „zegnania…
… szlacheckim. Zbierał się w dwu
kadencjach: wiosenno-letniej dla Małopolski w Lublinie, jesienno-zimowej dla Wielkopolski w Piotrkowie Trybunalskim. Skład: deputaci szlacheccy wybierani przez
sejmiki (w koronie w liczbie 27) i delegaci duchowieństwa wybierani na synodach
diecezjalnych (w Koronie w liczbie 6). Na czele Trybunały stał Marszałek wybierany
przez deputatów szlacheckich. Delegaci duchowieństwa…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)